Þau ólög um grásleppuveiðar sem sett voru á Alþingi í fyrra vor fólu í sér  dæmigerða sérhagsmunagæslu fyrir þá  sem lengi hafa barist  fyrir kvótasetningu grásleppunnar og framsali veiðiheimilda. Það hefði hörmulegar afleiðingar fyrir þá grásleppusjómenn sem hafa verið að fjárfesta í greininni undanfarin ár. Ætla sér að stunda veiðar til framtíðar en ekki braska með veiðiheimildir og selja sig út úr greininni. Sumir munu neyðast til að selja vegna lítillar úthlutunar en aðrir bíða eftir því að geta selt.

Vondar afleiðingar blasa við.

Veruleikinn sýnir  að fjöldi útgerða fær úthlutað svo litlum aflaheimildum að það borgar sig ekki að halda til veiða. Ef grásleppusjómenn veiða hins vegar ekki 50  prósent af litilli úthlutun missa þeir aflahlutdeildina varanlega. Þannig er sett pressa á fjölda grásleppusjómanna  að selja sig út úr greininni.  Þetta eru oft  aðilar sem ætluðu sér að stunda veiðarnar til frambúðar og fjárfest hafa í búnaði sem verður verðlaus. Þetta er ekkert annað en eignaupptaka gagnvart fjölda minni útgerða.

Engin stærðarmörk báta leiða til samþjöppunar.

Lögunum var breytt þannig að nú eru engin stærðarmörk á bátum sem mega veiða grásleppu.  Það kallar á  áframhaldandi samþjöppun og færslu aflaheimilda á stærri skip. Þetta kippir fótunum undan smábátaútgerðinni sem  í áratugi hefur  stundað þessar veiðar við strendur landsins, skapað tekjur og verðmæt störf og styrkt grundvöll minni útgerða í sjávarbyggðunum.

Fjöldi grásleppusjómanna sviptur atvinnu.

Fjöldinn allur af grásleppusjómönnum hefur frá því þessi ólög voru sett í fyrra kallað eftir að  lögunum verði breytt til fyrra horfs. Þannig að  fjárfestingar og mikil samlegðaráhrif með strandveiðum geti nýst  brothættum sjávarbyggðum landsins og aflaheimildir lendi ekki í höndum stórútgerðarinnar eins og allt stefnir í að óbreyttu.

Málsókn yfirvofandi.

Það er krafa stórs hóps grásleppusjómanna að LS fyrir þeirra hönd hefji málsókn á hendur ríkinu vegna þessa óréttar sem þeir eru beittir með eignaupptöku og  sviptingu atvinnufrelsis til veiða í kjölfarið. Ríkið gæti orðið skaðabótaskylt sem væri verri kostur en að bregðast við þeim skaða sem löggjöfin veldur fjölda útgerða og sjávarbyggðum.

Réttur sjávarbyggðanna til auðlindanýtingar.

Eins og áður sagði höfum við sem barist höfum fyrir öflugri smábátaútgerð fengið  ákall um að afnema þessi ólög.  Nú þegar Flokkur fólksins hefur tryggt 48 daga í strandveiðum með sinni öflugu ríkisstjórn verður að taka þessa óvönduðu löggjöf um grásleppuveiðar til endurskoðunar.  Hana verður að endurskoða áður en það verður of seint !

Samspil grásleppu- og strandveiða  styður og eflir smábátaútgerð á ársgrundvelli. Samþjöppun í sjávarútvegi hefur verið gífurleg undanfarin mörg ár. Það er ekki góð þróun að örfáir aðilar hafi  bróðurpartinn af sameiginlegri sjávarauðlind landsmanna á sinni hendi. Rétt sjávarbyggðanna til atvinnufrelsis í sínu nærumhverfi verður að tryggja.

Lilja Rafney Magnúsdóttir þingmaður Flokks fólksins NV kjördæmi.

Á vordögum 2005 kom undirritaður á stofnfund Háskólaseturs Vestfjarða, sem fulltrúi rannsóknastofnana, en Hafrannsóknastofnun hafði þá um árabil haft mikilvæga starfsstöð á Ísafirði og starfsemi í Vestrahúsinu. Alls voru stofnaðilar 42 talsins, þ.a.m. Hafrannsóknastofnun. Í kjölfarið sat ég í fimm manna stjórn Setursins, m.a. fyrir hvatningu Einars K. Guðfinnssonar, þáverandi sjávarútvegsráðherra, og var ég hluti stjórnar sem fulltrúi rannsóknastofnana allt til ársins 2013.

Það má með sanni segja að seta í stjórn Háskólaseturs hafi verið afar ánægjuleg, bæði vegna frábærra félaga í stjórninni og afbragðs starfsfólks, en ekki síður vegna þeirrar starfsemi, sem þá var í vændum og þess eldmóðs sem til staðar var fyrir verkefninu. Í stjórninni sat í upphafi einvala lið, sem brann fyrir vöxt og viðgang setursins, þau Halldór Halldórsson, sem allan minn tíma var formaður stjórnar, Hjálmar H. Ragnarsson fulltrúi háskólastigsins, Kristján G. Jóakimsson sem tilnefndur var af aðilum vinnumarkaðarins og síðast en ekki síst Soffía Vagnsdóttir sem kosin var af aðalfundi fulltrúaráðs setursins. Síðar á þessum átta árum mínum í stjórn setursins komu um tíma frá háskólunum þeir Þorsteinn Gunnarsson og Skúli Skúlason, og Jóna Finnsdóttir, sem tók sæti Soffíu árið 2009. Það var alltaf gleði og gaman á stjórnarfundum Setursins.

Fyrsta verkefni stjórnar var að ráða forstöðumann og var Dr Peter Weiss fyrir valinu. Peter er bæverskur að uppruna, en hafði áður kennt málvísindi og bókmenntir við Háskóla Íslands, leiddi einnig starf Tungumálamiðstöðvar HÍ og gegndi stöðu forstöðumanns við Goethe Zentrum í Reykjavík. Peter hlaut doktorsgráðu með ritgerð um hugmyndasögu í málvísindum frá háskólanum í Greifswald í Þýskalandi og meistaragráðu með ritgerð í málvísindum frá háskólanum í Kiel.

Þó mikið úrval umsækjenda hafi verið um starf forstöðumanns, verður það að segjast að það var mikill happafengur að fá Peter til starfa. Vissulega var öll hans menntun og bakgrunnur áhugaverður okkur stjórnarmönnum, en það sem svo áberandi var í hans hugsun og fari, var ástríðan og einlægur áhugi hans fyrir starfinu og fyrir Vestfjörðum (sem hann gjarnan kallar Bestfirði), og áskorunum sem í því fólust. Og þess vegna ekki síst varð Peter fyrir valinu.

               Á fyrri stigum undirbúnings Háskólaseturs, voru uppi háværar kröfur um að stofnaður yrði sjálfstæður háskóli á Ísafirði, annað væri gagnslaust. Þau sjónarmið voru þó ofan á að ekki væri skynsamlegt að bæta í fjölda hérlendra háskóla – í harðri samkeppni landa á milli mætti frekar telja að háskólarnir sem fyrir væru á Íslandi væru of litlir til að skila árangri. Og úr varð að stofna Háskólasetur með bakland í öðrum háskólum landsins, en nýta m.a. styrkleika svæðisins til að þróa námsleiðir til meistarprófs. Þar kom fyrst til námsleið í Haf- og strandsvæðastjórnun, síðar námsleið í Sjávarbyggðafræðum. Jafnframt gegndi Háskólasetur Vestfjarða frá upphafi hlutverki sem þjónustumiðstöð fyrir fjarnám á svæðinu og tenging háskóla landsins við Vestfirði, miðstöð þjónustu fyrir rannsóknaraðila, og stuðningur við vettvangsskóla og sumarnámskeið á Vestfjörðum. Þá hefur alla tíð verið markmið Háskólaseturs að styðja og þjónusta starsemi rannsóknastofnana á svæðinu og vera vettvangur nýsköpunar og þróunar, einkum í tengslum við atvinnulífið.

Núna tveimur áratugum síðar, sjáum við hve vel hefur til tekist með val á námsleiðum og starfseminni allri, þar sem megin tilganginum um að stuðla að sterkara samfélagi á Vestfjörðum, hefur náðst. Á Ísafirði hefur fræðasamfélagið stækkað að mun og búseta stórra árganga aðkominna nema hefur á hverju ári sett sterkan svip á bæjarlífið og hagkerfið.

Vestfirðingar og aðstandendur Háskólaseturs geta litið stoltir um öxl og horft til bjartrar framtíðar, enda liggur í augum uppi að þessi þekkingar- og menntakjarni á Ísafirði er kominn til að vera, landi og þjóð til heilla.

Jóhann Sigurjónsson, fyrrv. forstjóri Hafrannsóknarstofnunar

Efinn spyr og kallar eftir svörum en það er oft fátt um svör í bergmálshelli samtímans. Efasemdafólk er oft sakað um falsfréttaflutning og upplýsingaóreiðu þegar það kallar eftir heiðarlegu samtali um það sem efst er á baugi á hverjum tíma. Það er vont fyrir lýðræðið þegar samtalinu er hafnað og það er vont fyrir lýðræðið þegar fjölmiðlar bregðast vöktunarskyldum sínum – það er jú hlutverk þeirra að rýna samtímann með opnum og gagnrýnum huga – með almannahagsmuni að leiðarljósi.

Það er enn mat einhverra að fjölmiðlar hafi staðið sig vel í covidfaraldrinum með þríeykið í beinni – sem hélt upp linnulausum hræðsluáróðri mánuðum saman þar sem fullyrðingarnar fóru fljótlega að rekast hvor á aðra svo úr varð mikið upplýslingaöngþveiti. það var einmitt þess vegna sem ég fór að efast. Í mínum augum var þetta ekkert annað en ákafur heilaþvottur með þátttöku fjölmiðla – sem létu að mestu fullyrðingarnar sem í ósamræmi hrópuðu hverjar á aðra framhjá sér fara. Þríeykið var ekki að upplýsa – það var að heilaþvo – það er munur á upplýsingagjöf og heilaþvotti – heilaþvottur er það þegar gagnrýni hefur verið úthýst.

Það var mikill ákafi í öllu er viðkom covid. Það kemur upp flensa á vinsælum ferðamannastað sem eitthvað hafði þó verið í umræðunni. Stuttu síðar er búið að lýsa yfir að um dauðafaraldur sé að ræða og áður en við vitum af er búið að loka heimsbyggðina inni og farið var að tala um bóluefni eins og kökuuppskrift sem hægt væri að hrista fram úr erminni bara sí svona. Og þá gaus upp mikil peningalykt af þrárlátustu flensu allra tíma. Farið var að skylda þá sem vildu hitta ættingja sína eða bara að komast út úr húsi í sýnatökur sem framkvæmdar voru með fokdýrum pinnum sem virtust þó ekki merkilegri heldur en eyrnapinnar og umdeildri grímuskyldu komið á og handspritt var alls staðar þar sem fleiri en fjórir komu saman.

Svo kom bóluefni sem átti að leysa mannskapinn undan öllum kvöðum – ekki bara frá einum framleiðanda heldur mörgum rétt eins og þeir hafi séð ósköpin fyrir í kristalkúlu ásamt uppskrift af töfralausninni.

Innilokuð heimsbyggðin sem þráði eðlilegt líf knús og kossaflens andaði léttar – skipulagðar voru hópbólusetningar og farið var að líta á þá sem afþökkuðu sem sakamenn sem væru að stofna lífi annarra í hættu og kallað var eftir skyldubólusetningu þó um klárt mannréttindabrot væri að ræða. Fljótlega kom svo í ljós að ein bólusetning dugði ekki – þrjár þurfti til jafnvel fjórar – sem sé raðbólusetningar og sem hvatningu til að þiggja þær og til að auka á örvæntinguna voru daglega fluttar fréttir af fjölda covid-andláta á heimsvísu með  myndefni af heilbrigðisstarfsfólki við störf sem litu út eins og geimverur í geislavirku umhverfi – mjög svo ýkt og yfirþyrmandi. Þegar þarna var komið var ég alveg hætt að trúa nokkrum sköpuðum hlut er viðkom covid og lét trúgirni fjöldans fara í taugarnar á mér. Í mínum huga snerist þetta um peninga – mikla peninga sem sóttir voru í sjóði almennings – sjóði sem áttu að fara í að treysta innviði samfélaga til framtíðar. Við eigum sjálfsagt flest erfitt með að gera okkur grein fyrir þeim stjarnfræðilegu upphæðum sem streymdu úr almannasjóðum í vasa lyfjaframleiðenda á tímum covid.

Það skal tekið fram að ég hef ekkert á móti bólusetningum – ég set hins vegar stórt spurningarmerki við covidglundrið sem margir hafa hloti bágt af sem og flensusprautur þar sem ég tel að þær geti veikt ónæmiskerfið rétt eins og ofnotkun á pensilíni.

Ég hef heldur ekkert á móti vísindum – vísindin eru stórkostleg – þau hafa fært mannkyninu ómæld lífsgæði í gegnum tíðina með uppgötvunum sínum og rannsóknum – en vísdómurinn er vandmeðfarinn eins og allar góðar gjafir skaparans – í röngum höndum getur hann orðið að skaðræði.

( Í bréfi til „Alþjóðaþings menntamanna“ árið 1951) skrifar Albert Einstein eftirfarandi.

Vér vísindamenn höfum brugðist köllun vorri, vér höfum brotist yfir þau landamæri, sem Guð hefur sett oss, og gjört sjálfa oss að afskræmum, já, myrkraöndum. Vér erum komnir að leiðarlokum og höfum glatað öllum frekari rétti til starfs. Með öðrum orðum: Vér höfum ekki farið eins og oss bar með þau pund, sem oss var trúað fyrir. Með síðustu uppfinningum og könnunum vorum eyðileggjum vér það, sem náð hefur verið hingað til, og færum mannkynið aftur á bak inn í myrkrið og dauðann.

Þarna er Einstein að vitna til kjarnorkusprengjunnar og það er einmitt sú uppfinning sem heimsbyggðinni stafar mesta ógnin af um þessar mundir – eða þeim sem hafa drottnunarvaldið.

Ég kaupi ekki rússagrýluna í stríðráróðrinum sem á okkur hefur dunið síðustu misseri – hún er orðin ósköp lúin og ótrúverðug. Sagt er einn daginn að rússar séu komnir að fótum fram og þurfi að sækja sér mannafl til vinaþjóða í Asíu – hinn daginn að þeir muni leggja undir sig Evrópu verði þeir ekki stoppaðir strax. En hvernig á þjóð sem ekki hefur burði til að ná undir sig skikum í einu landi að hafa bolmagn til að leggja undir sig heila heimsálfu ?

Úkraínustríðið er stríð milli stórvelda – Rússlands og Bandaríkjana – bæði á höttunum eftir auðlindum. Rússland beitir fyrir sig eigin herafla en Bandaríkin Natóríkjunum og Bandaríkin láta þau að stórum hluta fjármagna úr almannasjóðum vopnakaup Úkraínu til handa – sem að mestu fara fram í gegnum Bandaríkin. Bandaríkin eru að hagnast á þessu stríði langt frá vígaslóð á meðan hin Natóríkin eru að tapa á því – Evrópuríkin eru nefnilega að éta sig upp með fjáraustri í þetta tilgangslausa stríð. Það er auðveldara að kúga þjóðir sem eru komnar niður á fjórar heldur en uppréttar svo þar er gott fyrir stórveldi sem undirbýr landtöku á norðurslóðum – stórveldi sem hefur fengið til þess aðstöðu á Íslandi að almenningi forspurðum. Bandaríkin eru ekki hér til að vaka yfir og vernda litla Ísland – þau eru hér af því að það hentar þeim.

Þjóðarleiðtogar Natóríkjanna hafa linnulaust talað um stríð og styrki til vopnakaupa – ekki um friðarviðræður – það er ekki fyrr en Trump fer að tala á þeim nótum að sum þeirra leggja til vopnahlé. Við vitum svo sem ekki hver meining Trumps er í þessu sambandi – hann segir oft eitt og annað en breytir svo þvert á það sem áður var sagt – kannski er hann bara að reyna að hvítþvo sig svona fyrirfram – ef allt fer á versta veg þá getur hann sagt að sökin sé ekki hans. Ef svo er þá er hann varasamari nú en nokkru sinni áður – hafa ber í huga að Bandaríkin hafa kynnt undir fleiri stríðsátökum í heiminum en flest önnur ríki.

En í samningaviðræðum – friðarviðræðum verða menn að mætast á miðri leið og báðir aðilar að gefa eftir.

Að mála Putin upp sem þann versta í réttlætingarherferðinni fyrir Úkraínustríðinu  lýsir algjöru rökþroti í ljósi þess að Bandaríkin eru blóðug upp fyrir haus sem helsta stuðningsþjóð Ísrael í helförinni á Gasa ásamt hinum Natóþjóðunum. Annar eins hryllingur hefur ekki sést síðan í seinni heimsstyrjöld – sannarlega ósmekklegt að loka augunum fyrir því – ekkert annað en veruleikaflótti sem sagnfræði framtíðar mun ekki afsaka.

Volodymyr Zelensky sem ekki nýtur stuðnings heima fyrir virðist nú vera orðin óttaslegin – búin að átta sig á að stríðið sem hann hefur verið í forsvari fyrir er ekki neinn samkvæmisleikur – hann vill heldur ekki láta kenna sér um ef allt fer á versta veg – það vilja leiðtogar Natóríkja ekki heldur – þó þeir hafi grímulaust leikið sér að eldinum mánuðum saman.

En hverjum verður um að kenna ef þriðja heimsstyrjöldin verður að veruleika ?

Einn valdamesti maður heims Donald Trump er með auðkýfing sér við hlið sem sinn nánasta ráðgjafa og fer ekki leynt með – það hlýtur að vekja upp spurningu um hvort hann sé einn þjóðarleiðtoga um slíkt. 

Sannarlega hafa margar misráðnar ákvarðanir verið teknar meðal þjóða sem augljóslega hafa  verið að þjóna einhverju allt öðru en almannahagsmunum – það þekkjum við hér á fróni.

Það er því full ástæða til að velta fyrir sér hvort þjóðkjörnir fulltrúar lýðræðisríkja séu aðeins andlit auðvaldsins út á við – strengjabrúður þeirra sem vilja hafa alla þræði í hendi sér sama hvað það kann að kosta í þjáningum og mannslífum.

Ástandið í heiminum í dag er svo slæmt að bröltið í Putin eitt og sér getur ekki verið orsök þess alls – hann er hins vegar tilvalin tylliástæða fyrir þá sem vilja hanga á þessu stríði án ábyrgðar.

Málið er að almenningur um veröld víða hefur flotið sofandi að feigðarósi og látið „gulrætur“ glepja sig – hann hefur aðgerðarlaus horft upp á lýðræðið breytast í alræði auðvaldsins – sem deilir og drottnar nær og fær – ósjaldan með aðferðum sem ekki rúmast innan lagaramma.

Hvert það hæti sem borið er í vörður auðvaldsins sem varðar leið þess að alræðinu er frá öðrum tekið og verður þá um leið sem sprek á ófriðarbál – því auðsöfnun á fárra manna hendur á kostnað almennra lífsgæða getur aldrei endað öðruvísi en með ósköpum eins og mörg dæmin sanna.

Það er orðið vandræðalegt að hlusta á íslenska ráðamenn reyna að verja þetta stríð til að réttlæta þá milljarða sem fara í þessa hít og hvernig þeir reyna að sigla milli skers og báru í von um að geta verið vinir allra og komist þannig hjá óþægindum.

En vitið það eru rússar sem reynst hafa okkur vinir í raun – þeir hafa oftar en einu sinni rétt fram hjálparhönd þegar illa hefur horft hjá okkur – en íslenska kapitalið á sjálfsagt erfitt með að viðurkenna bjargirnar frá rússneska birninum.

Annars hef ég lengi haldið því fram að það sé ekki stór munur á vestrænu kapitali og rússneskum kommúisma.

Lifið heil !

Vilhelmína H. Guðmundsdóttir

Sósíalisti og lífsreyndur eldri borgari.