Það er fastur liður í aðventudagskrá Alþingis að fjalla um og samþykkja fjárlög fyrir komandi ár. Það getur verið vandasamt á krefjandi tímum, óvissa bæði hér á landi sem og í alþjóðlegu samhengi.  Að mörgu þarf að huga, bregðast við ríkjandi þörfum en ekki síður að gera ráð fyrir hinu óvænt.  Það ríkir nokkur spenna í hagkerfinu og hefur það verið í nokkurri sveiflu sem birtist í vaxandi verðbólgu. Sumir vilja kalla þá verðbólgu séríslenska líkt og Grýla en við höfum séð að bólgan sú hefur einnig verið vandamál í Evrópu og vestanhafs. Þó ætlar skömmin að vera þrálátari hér á landi og við því verður að bregðast. Við í  Framsókn höfum lagt á það ríka áherslu að skapa jafnvægi í efnahagsstjórn, til að sporna við frekari þenslu svo að vaxtarstig geti hjaðnað á nýju ári.   Þess vegnar tel ég mikilvægt að þessi fjárlög sem við samþykkjum nú fyrir jólin séu hlutlaus fjárlög og ekki þensluhvetjandi.  

Snörp viðbrögð stjórnvalda

Miklar náttúruhamfarir á undanförnum vikum vegna eldsumbrota á Reykjanesskaga  er hvergi nær lokið. Þá ríkir óvissa  vegna stríðsástands í heiminum sem varðar íslenskt samfélag eins og aðrar þjóðir. Þrátt fyrir að nýafstaðinn COVID faraldur sem hafði gríðarleg áhrif á efnahagsumhverfið er staða ríkissjóðs sterk.  Við getum tekist á við verkefni, sem okkur óraði ekki fyrir í upphafi þessa árs, sem eru flókin en jafnframt áríðandi að leysa með hraði.  Við höfum vissulega ekki stjórn á öllu sem gerist, en höfum að sama skapi val um viðbrögð og aðgerðir, það er mikilvægt að muna þegar við búum í landi þar sem náttúran stjórnar oft för.

Atburðir síðustu þrjú ár á Reykjanesskaga hafa minnt okkur á að Ísland er land elds og ísa, við þekkjum það sem hér búa. Náttúran ríkir og okkar er að læra að lifa við hana, njóta og nýta. Stórir viðburðir eins og snjóflóð, skriðuföll og eldgos eru tíðir og bjóða upp á allskonar áskoranir. Þeir atburðir sem hófust í nóvember hafa valdið því að heilt samfélag þurftu að flýja heimili sín og hefur enn ekki getað snúið aftur. Framhaldið er í óvissu náttúrunnar, þar sem ekki er ljóst hvort eða hvernig framhald verður á hreyfingu landsins.   Stjórnvöld vinna nú að ýmsum mótvægisaðgerðum, finna leiðir til aðstoða íbúa og fyrirtæki á svæðinu, vegna tekjuskerðingar, húsnæðis, skóla og ýmiskonar þjónustu en einnig aðstoðar við það fólk til að takast á við óvissuna og áföllin. Það er erfitt að setja sig í þau spor sem íbúar Grindavíkur eru í núna en mikilsvert að hafa hugfast að áfram er óvissa, það snertir okkur öll. Það er gott að finna þann samhug sem ríkir í samfélaginu, þegar kemur að slíkum náttúruhamförum stöndum við saman.

Eitt stórt heimili

Að reka ríkissjóð er eins og að reka stórt heimili, allir á heimilinu skipta máli og allar ákvarðanir koma við íbúa landsins. Kjarasamningar á vinnumarkaði verða lausir á næstu mánuðum. Ríkið er stærsti atvinnurekandi landsins og þar á eftir eru sveitarfélög, launakostnaður eru einn stærsti útgjaldaliður í þeim rekstri. Nú ríður á að allir taki höndum saman til að bæta lífskjör, ná niður verðbólgu til að skapa aukna hagsæld fyrir alla. Það skiptir máli að ná fram langtímakjarasamningum með hógværum hækkunum, Sveitarfélögin verða því að vera með hófstilltar hækkanir á gjaldsskrám hagsmunir allra er að ná niður vaxtastiginu því þar liggur ávinningurinn. Sveitarfélögin hafa lengi barist fyrir því að varanleg lausn verði fundinn á halla sveitarfélaga á málaflokki fatlaðs fólks. Því ber að fagna að með 5. ma kr. framlagi á þessu ári og 6. ma. framlagi á næsta ári með lækkun tekjuskatts á móti hækkun á útsvari. Áfram er mikilvægt að horfa til breytilegra þarfa,  halda áfram að efla uppbyggingu þjónustunnar  í samtalið allar aðila er málin varða. 

Treystum íslenska matvælaframleiðslu

Hér á Íslandi búum við enn þá við þá sérstöðu að matvælaframleiðsla í hefðbundnum búgreinum er rekin sem fjölskyldubú og því mikið undir. Nýliðar hafa staðið í miklum fjárfestingum í greininni síðustu ár til að bregðast við hagræðingu og nýjum reglugerðum. Við í Framsókn viljum ekki segja staðar numið við þessa aðgerð, heldur er mikilvægt að tryggja rekstrargrunn landbúnaðarins svo það sé raunverulegur kostur fyrir ungt fólk að koma inn í greinina og tryggja neytendum hér á landi heilnæma vöru. 

Það er afar ánægjulegt að í fjáraukalögum fyrir árið 2023 var samþykkt að 2.1 ma. króna framlag til þeirra sem starfa við landbúnað, að tillögu starfshóps  sem skipaður var til að bregðast við erfiðri stöðu bænda. Framsókn hefur lagt ríka áherslu á að mæti breyttu rekstrarumhverfi í landbúnaði og því  ánægjulegt að sjá að hér er verið að bregðast við þessari brýnu þörf.  Þá er vert að nefna hversu mikilvert það er að  finna vitundarvakningu í samfélaginu um að við þurfum að byggja undir íslenska matvælaframleiðslu. Vandi landbúnaðar varðar okkur öll og því þurfa stjórnvöld áfram að byggja undir greinina og hjálpa þannig til við að tryggja fæðuöryggi þjóðarinnar. 

Halla Signý Kristjánsóttir

Höfundur er þingmaður Framsóknar

Undirritaður er stjórnarformaður í Fasteignafélaginu 101 Tálknafjörður sem er að fullu í eigu Tálknafjarðarhrepps. Vaninn hefur sá að kjörnir fulltrúar sitji í fimm manna stjórn félagsins og sveitarstjóri hefur verið framkvæmdastjóri og prókúruhafi. Einungis fjórir gáfu kost á sér eftir síðustu kostningar og voru þeir skipaðir í stjórn og ég þar á meðal.  Aðalfundur félagsins var haldinn þann 27. júní síðastliðinn.  Ársreikningur ársins 2022 var lagður fram til samþykktar. Ég rak augun í það að á tveimur eignum félagsins sem voru seldar, önnur árið 2021 og hin snemma árs 2022, var fært viðhald samtals tæpar 2,8 milljónir króna, Þetta kom fram í rekstraryfirliti sem ég bað um sérstaklega fyrir fundinn. Mér fannst þetta undarlegt og spurði framkvæmdastjóra um þetta og svarið var á þá leið að komið hefðu upp gallar í báðum íbúðum og því hefði söluverðið verið lækkað. Mér fannst þetta skrítin færsla í bókhaldi því auðvitað hefði átt að færa þetta á lækkun söluverðs en mér datt ekki annað í hug en fyrri stjórn hefði tekið þetta mál fyrir og samþykkt þessa lækkun söluverðs og samþykkti ég því ársreikninginn. Þessar sölur voru báðar samþykktar af fyrri stjórn og var söluverð hvorrar íbúðar 40 milljónir króna.

Í haust kemst ég svo að því fyrir tilviljun að fyrrverandi stjórnarformaður félagsins kannaðist hvorki við lækkun söluverðs þessara íbúða né hafði heyrt um neina galla á íbúðunum. Sömu sögu sögðu þeir stjórnarmenn sem ég ræddi við. 

Ég óskaði eftir skýringum framkvæmdastjóra og þegar þau loks bárust, kom það í ljós að hann hafði upp á sitt einsdæmi lækkað söluverð beggja íbúða um þessar tæplega 2,8 milljónir sem síðan var fært sem viðhald í bókhaldi félagsins og menn geta spurt sig hvers vegna þetta hafi verið fært á þennan hátt því að ekkert viðhald átti sér stað.

Ég tel augljóst að með þessum gjörningi hafi Ólafur Þór Ólafsson, sveitarstjóri brotið samþykktir félagsins enda hafði hann einungis heimild stjórnar til að ganga frá sölu þessara eigna á umsömdu verði.  Stjórn félagsins átti auðvitað að samþykkja þessa lækkun ef hún teldi það rétt. En það má benda á að meintir gallar voru metnir á u.þ.b 3,5% af söluverði eignanna sem er í raun allt of lágt hlutfall til þess að geta talist galli að því að ég best veit. Ég tel að Ólafur framkvæmdastjóri hafi bakað sér skaðabótaskyldu gagnvart félaginu með þessu og ég stefndi að því að taka það mál fyrir á aukafundi og bera fram tillögu um að Ólafur verði krafinn um að bæta það tjón sem hann olli félaginu og þar með öllum íbúum sveitarfélagsins með þessum gjörningi sínum.

Nú ber svo við að Lilja Magnúsdóttir oddviti flytur tillögu á síðasta fundi sveitarstjórnar Tálknafjarðarhrepps þann 12. desember, sem er á þá leið að tilnefna nýja stjórn fyrir félagið þar sem að mér er bolað út. Þessi tillaga var samþykkt með þremur atkvæðum gegn einu og einn fulltrúi sat hjá. Virðist tilgangur hennar vera að þagga niður þetta mál og gera Ólaf ekki ábyrgan gjörða sinna. Þessir þrír fulltrúar virðast því verja þessa ótrúlegu stjórnsýslu Ólafs en ekki hagsmuni íbúa sem þeir eru þó kjörnir til þess að gera.

Auk þess má benda á misræmi sem er í bókhaldi félagsins en færðar leigutekjur á húsnæði það sem sveitarstjóri leigir af félaginu eru mun hærri en leigusamningur hans segir til um sem að kom í ljós nýlega.

Á þessum sama fundi sveitastjórnar voru samþykktar miklar hækkanir á nánast öllum gjaldskrám sem íbúar þurfa að greiða enda stendur sveitarfélagið afar illa sem er kannski ekki að furða á meðan svona vinnubrögð eru viðhöfð.

Jón Ingi Jónsson