Samstarf í bæjarstjórn er almennt gott. Í lang flestum málum erum við bæjarfulltrúar sammála og höfum getu til að rökræða/rífast á fundum en förum svo út sem félagar sem geta gert sér glaðan dag saman. Við höfum ólíkar skoðanir en virðum það hvort við annað. Það þarf að vera hægt í litlu samfélagi.

En það þýðir ekki að við séum sammála um allt. Það er meiningarmunur á okkur og við höfum ólíkar stefnur og leiðir að markmiðum. Sá munur á áherslum hefur kristallast ágætlega á síðustum missernum þegar að tekjur sveitarfélagsins hafa aukist mikið og atvinnuástand er gott. Við Sjálfstæðismenn höfum viljað gæta aðhalds, greiða niður skuldir, fjárfesta hóflega og lækka álögur. Meirihlutinn hefur hinsvegar aðra sýn, vill taka lán fyrir fjárfestingum, fjölga stöðugildum hjá bænum án þess rökstyðja þörfina. Byggja upp deildir og fjárfesta án þess að sýnt sé fram á að bærinn geti gert þetta fyrir minni fjárhæð en ef ver-kefnin væru boðin út. Ákvarðanir er teknar eftir geðþótta hverju sinni og langtímahugsun skortir. Geta bæjarins til að koma inn þegar að ver árar verður því minni eða engin.

Þrjú mál sem verið hafa á dagskrá upp á síðkastið hefur verið tekist á um. Sundlaugin, skjalageymslan og reiðskemman. Þessi þrjú mál eiga það sammerkt að það er nánast búið að fullvinna þau í meirihlutanum á meirihlutafundum og leiða þau þar til lykta bak við lokaða hurð, áður en þau koma til umræðu í bæjar-ráði, nefndum eða bæjarstjórn. Þegar við í minnihlutanum komum að þeim, er búið að taka veigamiklar ákvarðanir og meirihlutanum lítið haggað. Það hefur leitt til þess að teknar hafa verið vondar ákvarðanir, samningar eru illa gerðir og hagsmunum sveitarfélagsins er ekki gætt.

Norðurtanginn

Þegar Norðurtanginn var tekinn á leigu var það tilfinning mín að búið var að gefa leigusala fyrirheit um að taka ætti húsið á leigu. Það var ekki raunverulegur vilji til að skoða alvarlega aðra kosti eða ræða be-tur framtíðarfyrirkomulag safna. Reyndar var fallið frá því að leigja allt húsið, en niðurstaðan var engu að síður sú að taka á leigu mjög dýrt hús í stað þess að byggja geymsluhúsnæði sem hefði verið mun ódýra, jafnvel þó að það hefði verið tímabundin ráðstöfun. Eftirfylgni með framkvæmdum var svo ábótavant að tekið var við húsinu og byrjað að greiða leigu (þrátt fyrir að bæjarstjóri haldi öðru fram), áður en húsið var tekið út af Eignasjóði. Vegna þess að eftirfylgni og samningar voru ekki nægjanlega góðir er málið nú komið í hnút og óljóst hvort það endi þannig að sveitarsjóður skaðist ekki. Við þessu var varað áður en samningurinn var gerður og aðrar leiðir lagðar til.

Sundhöllin

Í sundhallarmálinu kom tillaga um hönnunarsamkeppnina alveg þvert á alla stefnu bæjarins og án samráðs. Ekkert hafði verið rætt um endurbætur á sundhöllinni, það var ekki á langtímafjárhagsáætlun og aftur var ekki vilji til að skoða málið heildstætt og bera saman fleiri kosti. Minnihlutinn lagði á það mi-kla áherslu að áður en farið væri í kostnaðarsama hönnunarsamkeppni, færi fram skrifborðsúttekt þar sem fjárhæðir og þarfir væru skoðaðar. Í kjölfarið væri hægt að bera saman mismunandi kosti. Það var ekki gert. Málið var keyrt áfram en nú virðist meirihlutinn vera á því að leyfa íbúum að kjósa um málið og jafnvel aðra kosti. Á þá að fara í hönnunarsamkeppni um þá kosti líka áður en hægt er að fara lengra? Hver er svo eiginlega afstaða bæjarfulltrúa meirihlutans til sundhallartillögunnar. Á bara að gera það sem íbúarnir vilja (sem er út af fyrir sig göfugt) eða hafa þau einhverja skoðun sjálf; hvað þau vilja að gert verði við þær tillögur sem liggja fyrir og þau hafa sett um 20 m.kr. í? Vilja þau fara í þessa framkvæmd nú

þegar niðurstöðurnar liggja fyrir? Ef svo er gengur það þvert á yfirlýsingar sumra bæjarfulltrúa sem sögðu í ræðustól í bæjarstjórn að ef þetta væru einhverjar hundruðir milljóna þá styddu þau þetta ekki.

Til viðbótar við þetta mál er rétt að halda til haga hvernig sundlaugarmálið hófst. Á fjárhagsáæltun fyrir árið 2014 sem samþykkt var samhljóða var gert ráð fyrir að deiliskipuleggja og hanna Torfnessvæðið. Ástæðan var sú að um langt bil hafði verið rætt hver væri framtíðarnotkun svæðiðsins. Var pláss fyrir fjölnotahús, sundhöll, líkamsrækt o.s.frv.? Öll þessi umræða strandaði á því að ekki var búið að taka ákvörðun um hvernig skipulagi yrði háttað. Arkitektastofa hafði verið fengin í að koma með nokkrar tillögur og út frá þeim átti að skipuleggja svæðið. Þegar að formanni bæjarráðs var falið það verkefni að útfæra þessa samkeppni og skiplagsferli, var tillaga formannsins sú að hætta við allt og fara í hönnunarsamkeppni um pottaaðstöðu af því að við hefðum ekki efni á neinu nema nokkrum pottum. Þetta kemur okkur svo í koll núna, þegar að búið er að samþykkja að leggja fjármagn í gervigras á Torfnessvæðinu. Þá kemur upp sú staða að ekki liggur fyrir hvernig skipulagi þarna er háttað og nú erum við því að falla á tíma með það að vanda til skipulags á svæðinu eða þá að uppbygging tefst.

Reiðskemman

Ákvörðun meirihluta Ísafjarðarbæjar að semja við hestamannafélagið Hendingu um byggingu reiðhallar er annað dæmi um algjöran skort á samráði. Á meðan bæjarstjórn sat vinnufundi fjárhagsáætlunar bæjarins þar sem fjárfestingaráætlun næstu ára var rædd var verið að semja við Hendingu um byggingu reiðhallar. Ekki var minnst á þessa samninga einu orði né gert ráð fyrir þeim í fjárhagsáætlun. Þegar að fjárhagsáætlunin var nýsamþykkt var kynntur óformlega samningur sem umboðslaus bæjarfulltrúi var búinn að ná við hestamenn og það tilkynnt að meirihlutinn væri á bak við samninginn. Samt var ekki haft fyrir því að koma málinu á fjárhagsáætlun, ekki var minnst á þessar viðræður einu orði eða spurt hvaða afstöðu við hefðum til upphæða eða efnistaka samnings. Því staðreyndin er að þrátt fyrir að ágreiningur sé um upphæð samningsins og þá forgangsröðun sem í honum birtist, er eiginlega enn meiri ágreiningur um efnistök samningsins sem er galopinn tékki á bæjarsjóð. Þar má nefna að stofnað sé hlutafélag um framkvæmdina sem bærinn mun eiga með Hestamönnum, ekki lá fyrir skilalýsing á húsnæðinu þegar samið var, ekki var fyllilega klárt hvernig fara ætti með virðisaukaskatt af byggingunni og áætlun um byggingarkostnað og rekstur lá ekki fyrir þegar málið hafði verið til lykta leitt.

Til viðbótar má svo benda á að með þessu er forgangsröðun um uppbyggingu íþróttamannvirkja að engu höfð og látið að því liggja að það sé sérstakt markmið að ljúka þessu þrætumáli Hestamanna og bæjarins og það sé hægt að kaupa frið þar sama hvað það kostar skattborgara.

Vond og illa unnin mál

Niðurstaðan í öllum þessum tilvikum eru því vond og illa unnin mál. Skjalageymsla þar sem fermetraverð er svo hátt að það jafnast á við fínasta íbúðarhúsnæði, reiðhöll án skilalýsingar og almennilegrar áætlunar um rekstur og byggingarkostnað, og tillögu um sundhöll sem enginn veit hvort eigi að byggja né hvort aðrir kostir séu betri. Allt er gert þannig að engin samstaða er um málið, hvorki í bæjarstjórn eða meðal bæjarbúa almennt. Íbúalýðræði hefur breyst í meirihlutaræði. Nóg er að hafa meirihluta í meirihlutanum því þar eru ákvarðanirnar teknar.

Daníel Jakobsson

Málefni venjulegs fólks á landsbyggðinni eru sjaldan birt í stærri fjölmiðlum á Íslandi. Einfaldlega vegna þess að í þeim vefmiðlum eða þeim örfáu prentuð blöðum sem fólk hefur aðgang að eru ekki birtar neinar “krítískar” greinar um bæjar og stjórnsýslumál eða umræða um málefni sem fólk er ekki sammála um. Fullt af tilkynningum og “fréttum um ekki neitt” birtast vissulega daglega og allt virðist á yfirborðinu vera í góðu lagi og auðvitað hafa stærri fjölmiðlar engan áhuga á að birtar fréttir um ekki neitt, en þeir eru svo sem ekkert sérstaklega duglegir eða áhugasamir um að afla sér frétta frá landsbyggðinni heldur.

Hér er ekkert að gerast, öll dýrin í skóginum eru vinir og allir eru sammála, eða hvað ?

En þegar maður er á kaffihúsi, í matarboðum eða bara í kaffipásu í vinnunni þá er fólk að tala um málefni dagsins og um það sem er á “bæjarlínunni” þessa stundina. En í dag getur maður virkilega spurt sjálfan sig hvaðan fréttirnar sem fólk er að tala um koma, sérstaklega í litlum bæjarfélögum út á landi. “Neiiiii, é dúdda mía, hvar heyrðurðu þetta ? Svarið er oftast: Las þetta á “Gróa á Leiti.is” eða “Skúli fúli” var að blogga um þetta og svo birti “Fúll á móti (öllu)” meira segja mynd af þessu á Facebook ! “ Guð minn almáttugur er þetta SATT ? Já, einmitt ER ÞETTA SATT ?

Það eru ekki margir sem hafa það fyrir atvinnu á landsbyggðinni að spyrja bæjarstjórann, nefndarformenn eða aðra ráðamenn spurninga, leita að sannleikanum og sjá til að hann sé birtur á þann hátt að almenningur geti byggt sér skoðanir sem byggja á áreiðanlegum heimildum.

Það er einnig mikilvægt að þeir sem gefa sig inní pólitísks störf hafi möguleika að útskýra sínar ákvarðanir án þess að vera rakaðir niður í kjaftasögum og ósannindum sem fer eins og eldur um sinu á bæjarlínunni og á Facebook. Allir virðast eiga “sannleikan” í dag, eða að minnsta kosti taka sér það bessaleyfi að birta: “Alternative news og alternative truth”

Hver vill svo sem bjóða sig fram í ábyrgðarstöður í nefndum og önnur lýðræðislega mikilvæg störf, eyða sínum frítíma í eitthvað sem maður fær bara skít og skömm fyrir og taka þá áhættu að fólk getir ekki gert greinarmun á lýðræðislegu sjálfboðastarfi og persónu.

Í dag er það þannig að þegar Gróa á Leiti.is er þegar búinn að segja öllum “sannleikann” hefur fólk sem lendir í kjaftinum á henni enga möguleika að verja sig eða útskýra sína hlið á málinu. Það fólk á sér ekki viðreisnar von ! Hvar? Eða hver á svo sem að birta það? Hver hefur svo sem áhuga á að heyra “sannleikann” ? Þetta er þegar orðinn gömul frétt, allir eru nú þegar búnir að heyra sannleikan. Gróa er svo góður og afkastamikill ritstjóri og vegna skorts á samkeppni er hún alltaf fyrst út með “fréttirnar og sannleikan”.

Það er kannski ekki svo skrítið að fólk á Íslandi “neyðist” til að kjósa yfir sig sömu vitleysuna aftur og aftur á fjögra ára fresti. Samt er enginn skortur á hæfileikaríkum konum og körlum á Íslandi. Lýðræði felst ekki í því að bara kjósa og fara síðan heim og nöldra á Facebook í fjögur ár, virkir ríkisborgarar taka þátt í uppbyggingu samfélagsins hvort sem það er stutt í kosningar eða ekki.

En svo þarf náttúrulega einhvern / einhverja í það að “þora” að spyrja, þora að birta og opna umræðu um hluti sem við erum ekki sammála um án þess að tapa auglýsingatekjum, án þess að fá á sig persónulegan skít og ásakanir um til dæmis að hafa einhvern persónulegan ávinning af birtingu frétta.

En að sjálfsögu er mikilvægt að skrif minni landsbyggðamiðla snúist aldrei um að ráðast á persónu annarra, því það er verulegur munur á persónu fólks og því opinbera hlutverki sem sú manneskja sinnir í samfélaginu. Það er mjög sárt og leiðinlegt að heyra niðrandi orð um fólk sem hefur setið í nefndum og unnið óeigingjarnt starf í þágu samfélagsins, eftir bestu getu, það á náttúrulega þakkir skilið.

En markmið opinnar umræðu í réttu formi er að fá fram nýjar hugmyndir og nýjar lausnir og við erum ekki óvinir þegar við skiptumst á skoðunum. Við erum bara samála um að vera ósammála. Því það getur líka verið lausn í hinu góða formi af lýðræðissamfélagi að nefndir og stjórnir sem telja sig ekki geta fjárhagslega, stjórnsýslulega eða hreint af lagalega sinnt sínum verkum að þá þarf það hvorki að vera ósigur eða niðurlæging að segja af sér ábyrgð og láta aðra nýja krafta koma með lausnir, nýja forgangsröðun og hugmyndafræði.

Stundum fá fréttaritarar minni landsbyggðamiðla ásakanir á sig um að með því að birta neikvæðar grein um “okkar” annars svo fallega fjörð/bæjarfélag sé verið að skapa sundrung og ósætti. En því miður liggur það oft í manneskjulegu eðli að “Skjóta frekar saklausan boðberann” það er miklu auðveldara en horfast í augu við kaldann veruleikann.

Það er líka svo létt að vera “Skúli fúli” sem er almennt á móti öllu, bara öllu, án útskýringa á netinu og telja sig ekki þurfa að standa fyrir neinu sem maður hrækir út úr sér. Það hlýtur að vera hlutverk minni bæjarmiðla/landsbyggðamiðla að birta myndir og skrifa um hluti sem íbúar svæðisins eru ekki ánægðir með og ekki bara tilkynningar, myndir af fallegu sólarlagi og fréttir af skemmtanalífi og hátíðum.

Nei, og hér fer ekki fram rannsóknar blaðamennska á háu stigi heldur, en skoðanafrelsi verður að ríkja hér í réttu formi og þó að við búum í litlum bæ út á landi þar sem allir eru sammála um það mesta. Þá getur því miður líka ríkt hættulega sterkur andi í óskrifuðum lögum að það sé nú best að: “Öll dýrin í skóginum séu vinir”. Þó getur það líka verið jafn hættuleg hugmyndafræði eins og hún er falleg, því þá verður enginn þróun, ekkert sem rekur okkur áfram, enginn vilji til að gera betur, allir eru bara sammála um að allt sé gott eins og það er núna.

Minni landsbyggðamiðlar eiga að vera sá miðill þar sem ekkert er of smátt eða ómerkilegt eða of stórt til að skrifa um, lífið og fólkið á svæðinu er grunnur þessa miðils. Það getur ómögulega verið svo að málefni venjulegs fólks úti á landi séu svo ómerkileg og lítil að það sé ekki áhugavert fyrir stærri fjölmiðla landsins að birta fréttir um slík málefni. Þar eru bara birtar fréttir um stórar og mikilvægar ákvarðanir sem að mestu leiti eru teknar og ræddar langt frá þeim veruleika sem flestir úti á landi lifa í. Þess vegna er það lýðræðislega stórhættulegt að mikil skortur er á frjálsum óháðum miðlum úti á landi og þeim fer fækkandi vegna stuðnings- og skilningsleysis ríkisvaldsins.

Að endingu vill greinarhöfundur vitna í meistararitgerð frá 2014 sem skrifuð var við Félagsvísindadeild Háskóla Íslands og fjallar um vinnuaðstöðu fréttaritara á minni miðlum landsbyggðarinnar þar sem þeir eru spurðir um eigið frelsi til að skrifa gagnrýnar fréttir.

“Hluti blaðamanna þorir vart að skrifa gagnrýnar greinar um nærsamfélagið, einmitt vegna ótta um að verða fyrir aðkasti.” Greinarhöfundur er Íslenskur ríkisborgari fæddur og uppalinn á Siglufirði, búsetur í Svíþjóð.

Lifið heil

Jón Ólafur Björgvinsson (Nonni Björgvins)