Í Patrekshöfn var landað 317 tonnum í desember sl. Togarinn Vestri BA landaði 172 tonnum. Annar afli kom á línu. Núpur BA aflaði 93 tonnum og Sindri BA og Agnar BA voru samtals með 52 tonn.

Alls barst að landi 5.464 tonn af botnfiski á árinu í 1.683 löndunum. Patrekshöfn varð aflahæst á landinu á strandveiðunum í sumar með nærri 1.000 tonn. Um 250 tonn af grásleppu komu á land í Patrekshöfn.

Í yfirliti Patrekshafnar kemur fram að Núpur BA hafi verið aflahæstur með 1.977 tonn á árinu, Patrekur BA sem var á dragnót var með 925 tonn og togarinn Vestri BA 807 tonn auk 12 tonna af rækju.

Ásbjörn Blöndal, framkvæmdastjóri þróunar- og auðlindasviðs HS Orku segir aðspurður um framvindu virkjunaráforma Hvalárvirkjunar að næstu tvö ár muni einkennast af skipulagsmálum og umhverfismatsmálum fyrir tengingu Landsnets. Auk þess sé vinna hafin í samræmi við alþjóðlegan sjálfbærnistaðal sem metur Hvalárverkefnið á viðtækari hátt en gert er í hefðbundnu umhverfismati. Ásbjörn segir að væntingar standi til þess að leyfi fyrir framkvæmdir geti legið fyrir á árinu 2026 og í kjölfarið fari um þrjú og hálft ár í framkvæmdir við virkjun og tengilögn Landsnets.

Miðað við þessi svör gæti virkjunin tekið til starfa árið 2030.

VesturVerk hélt í fyrra áfram rannsóknum á vatnasviðum sem virkjunarkostir fyrirtækisins koma til með að nýta. Samhliða rannsóknum hefur fyrirtækið unnið markvisst að því að minnka óvissu vegna eignarhaldsmála og þjóðlendukrafna ríkisins á svæðinu.

Náttúrufræðistofnun Íslands sendi tillögur til þáverandi umhverfisráðherra fyrir um tveimur árum um friðum fossa í ám sem virkja á vegna Hvalárvirkjunar. Ásbjörn segir að ákvörðun Alþingis um að Hvalárvirkjun verði áfram í nýtingarflokki hafi ýtt þeim tillögum út af borðinu. Eftir standi að ríkið hefur gert kröfur um þjóðlendu á hluta virkjunarsvæðisins og búist er við því að Óbyggðanefnd úrskurði í vor um kröfuna og þar með eignarhaldið á vatnsréttindunum.

Samstarf milli VesturVerks og Landsnets er þegar hafið þar sem framkvæmdir beggja þurfa að fara fram samhliða og mikilvægt að samræma allan undirbúning. Landsnet hefur ákveðið að tengivirki verði reist í Miðdal á Steingrímsfjarðarheiði og framundan er gerð umhverfismats fyrir það og línulagnir frá Hvalárvirkjun. Þá eru einnig hafnar viðræður við Vegagerðina sem er veghaldari í Árneshreppi og mikilvægt að upplýsa um virkjunaráformin og undirbúa þau verkefni sem nauðsynleg eru til að þungaflutningar geti farið fram um aðalveg hreppsins.

Fiskistofa hefur birt auglýsingu um endurreiknaða fjárhæð fiskeldisgjalds fyrir 2024. Alþingi ákvað fyrir jól að hækka gjaldið úr 3,5% í 4,3% af viðmiðunarverði á alþjóðlegum mörkuðum. Er það hækkun um 23% eins greint var frá á Bæjarins besta í fyrradag.

Fiskeldisgjaldið á þessu ári verður 37,80 kr/kg af slægðum eldislaxi og helmingur þess fyrir regnbogasilung. Gjaldið var í fyrra 18,33 kr/kg og er hækkunin hvorki meira né minna en 106%.

þetta er nærri fimm sinnum meiri hækkun en nemur breytingunni á álagningarprósentunni úr 3,5% í 4,3%.

Skýringa á þessu er einkum að finna í tveimur atriðum. Annars vegar er fiskeldisgjaldið innleitt á 7 árum og hækkar á hverju ári um 1/7 frá 2020 til 2026 þar til fullu gjaldi er náð. Hækkunin vegna þessa leiðir sjálfkrafa til 25% hærra gjalds í ár en í fyrra. Hins vegar þá var breytt viðmiðunarverðinu sem gjaldið leggst á. Áður var miðað við meðaltalsmarkaðsverð á eldislaxi mánaðanna ágúst – október en nú er miðað við ársmeðaltalið. Verðið var lægst á haustin svo ársmeðaltalið verður hærra og Arctic Fish áætlar að þessi breyting hafi hækkað fiskeldisgjaldið um 26%.

Þá hefur verð á eldislaxi heldur hækkað á erlendum mörkuðum mælt í evrum, sem hækkar fiskeldisgjaldið. Breytingar á gengi evru og ísl krónunnar hafa áhrif en þau eru lítil að þessu sinni.

700 m.kr. út af svæðinu

Vestfirsku laxeldisfyrirtækin munu greiða liðlega 1 milljarð króna í fiskeldisgjald á árinu miðað við framleiðsluáætlanir þeirra. Af þeirri fjárhæð fer þriðjungur í Fiskeldissjóð sem úthlutar til sveitarfélaga þar sem fiskeldið er stundað til ýmissa verkefna. Sveitarfélögin á Vestfjörðum geta vænst þess að fá um 300 m.kr. út sjóðnum. Niðurstaðan verður því að 700 milljónir króna renna í ríkissjóð frá fiskeldi á Vestfjörðum.

Útbreiðslusvæði Atlantshafslaxins (Salmo salar) nær yfir norðanvert Atlantshafið. Í Evrópu nær útbreiðslan frá norðurhluta Spánar, upp með strönd Evrópu, yfir Bretlandseyjar, inn í Eystrasaltið, upp með Noregsströndum og að Kólaskaga í Rússlandi. Svæðið nær yfir Ísland og suðurhluta Grænlands, til austurstrandar N-Ameríku, frá Labrador í norðri til Main í suðri. Víðast hvar hafa bæði stofnstærðir og útbreiðslusvæði dregist saman á síðustu áratugum.

Á Íslandi finnast laxastofnar í ám í öllum landshlutum. Samkvæmt veiðitölum þá eru flestir laxar fangaðir í ám á Vesturlandi og vatnasvæði Hvítár í Borgarfirði er þar gjöfult með um 20% af stangveiðinni. Dæmi um önnur gjöful laxasvæði eru Húnavatnssýslur, Þingeyjarsýslur og Vopnafjörður.

Lífsferill laxins er flókinn og skiptist milli ferskvatns og sjávar. Lax hrygnir í fersku vatni að hausti, frá miðjum október og fram í desember. Hængar mæta fyrr á hrygningarsvæðin en hrygnurnar sem koma síðar og para sig við hæng á sínu yfirráðarsvæði. Straumhraði á hrygningarsvæðum er oft á milli 0,4-0,5 m/s og dýpi á bilinu 20 – 50 cm dýpi. Botngerðin einkennist af grófum malarbotni þar sem kornastærð er um 2cm að meðaltali. Hrygnurnar grafa riðaholur í malarbotn árinnar og gjóta þar. Áður en rótað er aftur yfir hrognin sprautar hængurinn svilum sínum yfir þau.

Að vori klekjast hrognin út og seiðin helga sér svæði á botninum, þar sem þau síðan dvelja að jafnaði næstu tvö til fjögur árin. Fyrst eftir klak nærast seiðin á kviðpokanum, þá um 2,5 cm á lengd. Þegar um þriðjungur er eftir af forðanæringu kviðpokans færa seiðin sig úr mölinni og fara að nærast á fæðu í vatnsbolnum. Á Íslandi dvelja seiðin í 2 – 6 ár áður en gönguseiðastærð er náð, en gönguseiðaaldur er m.a. háður hitafari og frjósemi vatnsfalla.

Á haustin þurfa seiðin að hafa náð lágmarksstærð (> 9 cm) og þroska og fara þá í gegnum ferli sem nefnist smoltun. Það ferli er undirbúningur fyrir það að yfirgefa ferskvatnið og ganga til sjávar, þá er talað um seiðin sem gönguseiði. Á þeim tíma verða bæði breytingar á lífeðlisfræði og hegðun seiðanna. Helsta sjáanlega breytingin er að seiðin fá á sig silfraðan blæ með dökkum sporð- og ugga–endum. Hegðunin breytist í þá átt að þau hætta að verja sitt búsvæði en hópa sig þess í stað saman og leita undan straumi til sjávar. Þetta lokastig ferilsins, þegar seiðin leita til sjávar, á sér stað að vori þegar hitastig árvatnsins hefur náð ákveðnu lágmarki. Í sjó dvelur laxinn í eitt til þrjú ár og tekur þá út mestallan vöxt sinn.

Ekki er vitað með vissu hvar í Atlantshafinu íslensku laxastofnarnir dvelja en líkur hafa verið leiddar að því að stofnar af SV-landi dvelji djúpt suð-vestur af landinu á sínu fyrsta ári í hafi og hefur verið sýnt fram á að svo sé með rafeindamerkjum sem skrá hitafar og dýpi en nokkur slík merki endurheimtust úr sleppingum í Kiðafellsá í Hvalfirði. Einnig virðast stórlaxar á síðari ári sínu í sjó leita á beitarsvæði við Grænland. Eftir dvöl í hafi leitar fullorðinn kynþroska lax upp í sína heimaá til hrygningar og gengur lax upp í ár á Íslandi frá enda maí fram í september. Laxinn dvelur svo í ánni fram aðhrygningu.

Eftir hrygningartíðina er laxinn rýr enda hefur hann ekkert étið frá því að hann gekk upp ána og öll orka hefur nýst í þroskun kynkirtla. Um 80 – 100% af laxinum drepst að hrygningu lokinni. Þeir laxar sem lifa af ganga aftur til sjávar, kallast þá hoplaxar, og eiga möguleika á að ganga aftur til hrygningar. Algengast er að laxar sem ná að ganga aftur til hrygningar gangi til sjávar snemma vors en gangi aftur inn í ána eftir stutta sjávardvöl samsumars, en lengri sjávardvöl er einnig þekkt.

Af vefsíðunni hafogvatn.is

Varðstjórar í stjórnstöð Landhelgisgæslunnar höfðu í nægu að snúast á á síðasta ári.

Árið 2023 voru 58214 mál á hendi stjórnstöðvarinnar vegna lögbundinna verkefna á sviði leitar, björgunar, eftirlits og löggæslu.

Langflest málin eða 33449 voru vegna skipa eða báta sem dottið höfðu úr sjálfvirkri tilkynningarskyldu.

Brottfall skipa úr sjálfvirkri tilkynningarskyldu krefst eftirfylgni og upplýsingaöflunar stjórnstöðvar innan 30 mínútna til að skera úr um hvort áhafnir eru í hættu. Sem betur fer er slíkt sjaldgæft en málin krefjast engu að síður inngripa að hálfu varðstjóranna.

Yfirlit yfir veðrið frá veðurstöðinni í Litlu-Ávík er tekið saman af Jóni G. Guðjónssyni.

Mæligögn:

Úrkoman mældist  63,7 mm. (í desember 2022: 30,9 mm.)

Úrkomu sem varð vart en mældist ekki var í 1 dag.

Þurrir dagar voru 12.

Mestur hiti mældist þann 13: +8,4 stig.

Mest frost mældist þann 30: -8,8 stig.

Meðalhiti mánaðarins var -1,2 stig. (í desember 2022: -1,7 stig.)

Meðalhiti við jörð var -4.71 stig. (í desember 2022: -5,12 stig.)

Alhvít jörð var í 29 daga.

Flekkótt jörð var í 2 daga.

Auð jörð var því í 0 dag.

Mesta snjódýpt mældist þann 24. 35 CM.

Yfirlit dagar eða vikur:

Úrkomulítið var fyrri hluta mánaðarins.

Eftir góðviðri og hægviðri fram til 12 desember gerði umhleypinga og var umhleypingasamt fram til nítjánda. Eftir það voru norðlægar vindáttir, N,NV, NA, með hvassviðri eða stormi með snjókomu eða éljum. Það stytti upp á jóladag.

Síðan byrjuðu él þann 27 með norðanátt, úrkomulaust var tvo síðustu daga mánaðar. Fallegt veður og hægur vindur var á gamlárskvöld.

Slökkvi­liðið á Bíldudal fékk afhenta nýja og velútbúna slökkvi­bif­reið í desember síðast­liðnum.

Nýi bíllinn kemur til með að stytta viðbragðstíma slökkviliðsins og bæta starfsumhverfi og öryggi slökkviliðsmanna. Bíllinn leysir af 1983 árgerð af Magirus-Deutz sem keyptur var notaður frá Þýskalandi árið 2005. Sveitarfélagið fékk styrk frá Fiskeldissjóði upp í kaupin.

Bíllinn er af gerðinni Scania P500 4×4 og var breytt í slökkvibíl í Kielce í Póllandi af Moto Truck SP. Z O.O. Búnaður bílsins er veglegur en þar ber helst að nefna OneSeven froðuslökkvikerfi, 4000 lítra vatnstank ásamt tveimur 100 lítra froðutönkum. Á þaki bílsins er fjarstýrð dæla með myndavél, sjálfvirkar kastkeðjur eru við afturhjól, dráttarspil, 360° myndavélakerfi, klippur, rafstöð, fjórir reykköfunarstólar, hitamyndavél og margt fleira.

Á sunnanverðum Vestfjörðum er starfrækt slökkvilið á Patreksfirði, Tálknafirði og á Bíldudal, við útköll eru öll slökkviliðin kölluð út og því er mikilvægt að slökkviliðið hafi yfir að ráða öflugum bifreiðum til að lágmarka útkallstíma á milli fjarða, en um erfiða fjallvegi er að fara.

Elfar Steinn Karlsson og Valdimar Bernódus Ottósson, slökkviliðsstjóri.

Myndir: Vesturbyggð.

Svandís Svavarsdóttir, matvælaráðherra birti í nóvember á síðasta ári í samráðsgátt stjórnvalda drög að breytingu á reglugerð um fiskeldi. Er þar lagt til að bæta við reglugerðina ákvæðum um ljósastýringu og neðansjávareftirlit. Segir að rekstrarleyfishafi skuli við eldi frjórra laxa í sjókvíaeldi tryggja að lax verði ekki kynþroska á eldistíma og sé skylt til þess að viðhafa neðansjávareftirlit með ástandi netpoka á a.m.k. 30
daga fresti. Sé laxinn orðinn 4 kg að þyngd verði neðansjávareftirlitið skylt á sjö daga fresti. Þá er í þriðja lagi lagt til að bæta við ákvæðum um tíðni og umfang lúsatalningar.

Með því að bæta þessum ákvæðum við reglugerðina verður brot á þeim refsivert samkvæmt ákvæðum reglugerðarinnar og getur Matvælastofnun þá beitt eftir atvikum dagsektum eða stjórnvaldssektum.

Benda þessar breytingartillögur á reglugerðinni til þess að það skorti nú heimildir til að beita refsingum ef út af ber við ljósastýringu og neðansjávareftirlit.

Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi, sem gæta hagsmuna fiskeldisfyrirtækja, gera ekki ágreining um breytingarnar að öðru leyti en því að þær gangi of langt og vilja milda tillögurnar. Ekki sé raunhæft að skylda rekstraraðila til þess að enginn lax verði kynþroska og vill frekar orða ákvæðið þannig að skylda verði til að halda hlutfalli kynþroska laxa í lágmarki á eldistíma. Varðandi neðansjávareftirlitið vill SFS hafa það en ekki eins títt og benda á að samkvæmt upplýsingum sem SFS hafi aflað frá samtökum fiskeldisframleiðenda í Noregi, Færeyjum og Skotlandi sé hvergi annarsstaðar að finna dæmi þess að viðhaft sé svo títt neðansjávareftirlit. Vísa þau til upplýsinga frá Fiskistofu Noregs sem benda til þess að það auki hættuna á stroki og vilja frekar taka upp skyldu á neðansjávareftirliti eftirliti við tilteknar aðstæður.

Umsagnarfresti lauk 12. desember sl. en reglugerðinni hefur ekki enn verið breytt.