Það er angurvær tími sem nú fer í hönd. Daginn styttir og kvöldin lengjast. Kyrrð vestfirskra fjarða verður áþreifanleg og dulúð birtunnar magnast þegar sólin sest á sjóinn og varpar rauðum bjarma um himininn. Þetta er umgjörð Act Alone – einleikjahátíðarinnar sem haldin verður 7.-10. ágúst á Suðureyri við Súgandafjörð. 20 ár gera Actið eina lífsseigustu listahátíð á landsbyggðinni.

Einleikjahátíðin Act Alone fór fyrst fram á Ísafirði í júní 2004 og hefur verið árviss viðburður síðan. Kóvíd-fárið setti að vísu hátíðina í uppnám, en í staðinn var farið í heimsóknir í alla grunnskóla á Vestfjörðum með einleiki, þegar tækifæri gáfust. Þannig hefur þráðurinn aldrei slitnað. Fyrstu árin var hátíðin haldin á Ísafirði en teygði sig einnig til Þingeyrar, Bolungarvíkur, Haukadals í Dýrafirði og að Hrafnseyri við Arnarfjörð. Árið 2009 varð önnur helgi ágústmánaðar tími einleikara og frá árinu 2012 fékk hátíðin fast aðsetur á Suðureyri við Súgandafjörð í samstarfi við einstaklinga og fyrirtæki á staðnum.

Act Alone hátíðin hefur þroskast og stækkað frá fyrstu árum. Fjölbreytni og margbreytileiki listalífsins endurspeglast vel í hátíðinni. Í tuttugu ár hafa rúmlega tvö hundruð listamenn komið fram á hátíðinni, innlendir og erlendir, úr ótal listgreinum: leikarar og dansarar, ljóðskáld og rithöfundar, myndlistarmenn og hönnuðir, söngvaskáld, trúðar og látbraðgsleikarar, uppistandarar og fjöllistamenn. Eitt eiga þeir sameiginlegt: Þeir standa einir á sviðinu. Þannig miðla þeir list sinni til áhorfenda, áheyrenda, njótenda.

Og Vestfirðingar hafa tekið listinni fagnandi. Heimamenn og aðkomumenn, börn, unglingar og fullorðnir, gestir og gangandi, fjölmenna á hvert einasta atriði, hvort heldur er í Félagsheimili Súgfirðinga, úti á götum Suðureyrar, inni í Þurrkveri, í eða við kirkjuna. Allt þorpið er undir. Námskeið, leiksmiðjur, uppákomur, götuleikhús, leikrit, dansverk, upplestur, tónleikar – allt er ókeypis. Þannig hefur það alltaf verið á Act Alone. En að baki stendur fjárstuðningur fyrirtækja á Suðureyri og annarsstaðar á Vestfjörðum og víðar auk framlags Ísafjarðarbæjar og opinberra sjóða. Ekkert af þessu myndi þó duga ef ekki kæmi til framlag sjálfboðaliða og ekki síst ódrepandi elja og þrautseigja frumkvöðlanna.

Listahjónin Elfar Logi Hannesson og Marsibil Kristjánsdóttir hafa undirbúið, stýrt og stjórnað Act Alone frá upphafi. Í þeim hjónum sameinast listataugin frá Bíldudal og Þingeyri og ekki síður hin vestfirska framtaksemi og þrautseigja. Fólk sem lætur ekki mótbyr eða straumköst bera sig af leið, en halda ótrauð áfram lífinu og listinni. Þau vita sem er að ekkert markvert verður til nema fyrir þrotlausa vinnu, sem aldrei verður metin til fjár. Vestfirðingar standa í þakkarskuld við þau listahjón. Framlag þeirra til lista og menningar í Ísafjarðarbæ er einstætt. Act Alone – listahátíðin á Suðureyri er rauðasta rósin í þeim vendi.

Njótum og sjáumst á Actinu á lognværu ágústkvöldi á Suðureyri – enn eina ferðina – þar sem einleikurinn lifir góðu lífi í ljúfu samræmi við stórgert umhverfi og fjölskrúðugt mannlíf.

Sigurður Pétursson

Höfundur er sagnfræðingur og stjórnarmaður í Act Alone.

Skipstjórnarnám á sér langa sögu á Íslandi. Frá 1891 til 2003 var skipstjórnarnámið í sjálfstæðum skóla. Saga skipstjórnarnáms á Íslandi hefst með stofnun Stýrimannaskólans í Reykjavík 1891 sem var hluti af sjálfstæðisbaráttu Íslendinga.

Bygging Sjómannaskólans í Reykjavík var vígð 4. júní 1944 og var hluti af lýðveldisstofnuninni nokkrum dögum síðar. Sjómannaskólinn, byggingin, er helsta einkenni höfuðborgarinnar og eign sjómannastéttarinnar. Við undirbúning byggingarinnar á kreppuárunum var tekið fram að skólinn skyldi vera djarfmannleg auglýsing um þýðingu hinnar íslensku sjómannastéttar fyrir samfélagið.  Sá andi og metnaður sem lá að baki byggingu skólans fyrir 80 árum virðist gjörsamlega á bak og burt. Í dag er námið í Tækniskóla Íslands og hluti af framhaldsskólanámi sem þar er boðið upp á.

Að undanförnu hefur komið fram vaxandi óánægja með nám í skipstjórn í Tækniskólanum á meðal starfandi skipstjórnarmanna, nemenda, kennara og útgerða. Þessa óánægju ber að taka alvarlega.

Félag skipstjórnarmanna hefur vísað til ofangreindrar óánægju og lagt fram skýrar tillögur um framtíð skipstjórnarnáms á Íslandi sem fela í sér að stórefla nám í skipstjórn og sjávarútvegstengdum greinum og leggur til að stofnaður verði skóli sjávarútvegs og siglinga. Skóli sjávarútvegs og siglinga yrði í húsi Sjómannaskólans sem yrði mennta- og þekkingarsetur sjávarútvegs á Íslandi.

Menntun skipstjórnarmanna er að hluta til starfsnám sem verður að byggja á góðri sjómennsku. Sjómennska er reynslufag sem ekki verður lært í framhaldsskóla á aldrinum 16-19 ára. Mikilvægt er því að í skipstjórnarnámið sæki eldri nemendur sem hafa verið nokkur ár til sjós og öðlast þar góða sjóreynslu og eru tilbúnir að námi loknu að takast á við þá miklu ábyrgð sem skipstjórn fylgir. Einungis góður sjómaður getur orðið góður skipstjóri.

Sérskóli tengdur atvinnugreininni er mun líklegri til að ná til eldri nemenda en skóli sem tekur á móti 16 ára nemendum eftir grunnskóla. Hér er um að ræða nám sem menntar fólk til að stjórna verðmætustu atvinnutækjum samfélagsins í undirstöðuatvinnugrein þjóðarinnar. Verðmætasköpun atvinnugreinarinnar hefur verið og er ein helsta undirstaða velmegunar í íslensku samfélagi.

Mikilvægt er að sjávarútvegur, ein helsta atvinnugrein þjóðarinnar, eigi sitt menntasetur. Án aðgerða gæti framtíðin orðið sú að farið verði að manna fiskiskipflotann með erlendum verktökum. Viljum við það?

Til samanburðar má benda á að Landbúnaðarháskólinn á Hvanneyri er menntasetur landbúnaðarins og bænda í landinu. Íslenskir sjómenn og sjávarútvegur þurfa slíkt menntasetur. Í tillögum Félags skipstjórnarmanna er gert ráð fyrir námi í skipstjórn, vélstjórn, fisktækni, fiskeldi, slysavörnum, þróun veiðarfæra og nýsköpun í samvinnu við fyrirtæki innan greinarinnar.

Ég skora á menntamálaráðherra og alla þá sem láta sig menntun í þessari undirstöðuatvinnugrein þjóðarinnar varða, og þá sérstaklega útgerðarmenn, að taka tillögur Félags skipstjórnarmanna til alvarlegrar skoðunar.

Við þurfum að hefja umræðu um þetta mikilvæga mál. Með samvinnu getur orðið til skóli sem tryggir orðstír greinarinnar og þeirra sem innan hennar starfa. Sjávarútvegur á Íslandi dafnar einungis með vel menntuðum starfsmönnum. Mennt er máttur í sjávarútvegi.

Eyjólfur Ármannsson

Höfundur er þingmaður Flokks fólksins í Norðvesturkjördæmi og varaformaður allsherjar- og menntamálanefndar.