Þjóðminjasafn Íslands mun á næstunni senda út spurningaskrá um héraðsskóla og aðra heimavistarskóla til sveita á unglingastigi, en fyrirhugað er að safna upplýsingum um daglegt líf og athafnir í þessum skólum. Söfnunin byggir eingöngu á frásögnum fyrrverandi nemenda og er því fyrst og fremst verið leita eftir minningum fólks.

Spurningaskráin er hluti af þjóðháttasöfnun Þjóðminjasafns Íslands sem staðið hefur óslitið síðan 1960. Spurt er um hefðir, félagslíf, ýmisleg samskipti við aðra nemendur og starfsfólk skólans, kennslu, nám, frístundir, tengsl við fjölskyldu og heimili o.fl.

Þjóðminjasafnið leitar eftir heimildarmönnum sem vilja svara þessari spurningaskrá, bæði úr héraðsskólum og síðast en ekki síst úr öðrum heimavistarskólum. Þeir sem taka vilja þátt eru vinsamlegast beðnir um að senda netfang sitt á agust@thjodminjasafn.is. Farið verður með netföngin sem trúnaðarmál.

Afrakstur söfnunarinnar verður gerður öllum aðgengilegur í menningarsögulega gagnagrunninum Sarpi eða sarpur.is.

Fyrsti skólinn þar sem nemendur dvöldu í heimavist var á Núpi í Dýrafirði árið 1907 og má ætla að margir geti deilt minningum sínum frá dvöl sinni í skólanum. Jón Gnarr fyrrverandi borgarstjóri gaf út bókina Útlaginn og fjallar hún um veru hans á Núpi.

bryndis@bb.is

Íslandsbanki hefur gefið út skýrslu um íslenskan íbúðamarkað og þar kemur fram að húsnæðisverð á höfuðborgarsvæðinu er fjórfalt hærra en á Vestfjörðum og er sögulegur munur á milli ódýrasta landsvæðisins og dýrasta, verðmunur á þessum landssvæðum hefur aldrei verið meiri en nú.

Bankinn spáir 20% hækkun íbúðaverðs á þessu ári en 12% á næsta ári og 5% á árinu 2019 og að í lok árs 2019 verði komið jafnvægi í framboð og eftirspurn íbúðahúsnæðis.

Í skýrslunni kemur ennfremur fram að skuldir heimila sem hlutfall af ráðstöfunartekjum hafi ekki verið lægra frá aldamótum. Veðsetningarhlutfall var 42% um síðustu áramót og hefur helmingast frá 2010, bæði hafa skuldir lækkað og hækkun íbúðaverð leiðir af sér lækkandi veðsetningarhlutfall.

Eigendaskipti íbúða eru tíðust á Suðurlandi og á Suðurnesjum þar sem ein af hverjum níu íbúðum á svæðinu var seld á árinu 2016 að meðaltali. Eigandi skipti íbúða eru fátíðust á Norðurlandi vestra, Austurlandi og á Vestfjörðum.

Nafnverð íbúða hefur hækkað hraðar en byggingarkostnaður á öllum landsvæðum, og er því hagkvæmara að byggja í öllum landshlutum en var árið 2010.

Hérlendis hefur íbúðaverð hækkað umfram laun að undanförnu og því má segja að erfiðara sé, miðað við laun, að kaupa íbúð á Íslandi um þessar mundir en að meðaltali í sögulegu samhengi. Þessi þróun hefur einnig átt sér stað í 14 öðrum aðildarþjóðum efnahags- og framfarastofnunarinnar OECD og í tilfelli 12 þeirra er ójafnvægi í íbúðaverðs- og launaþróunar meira en hér.

Líkt og komið hefur fram er íbúðaverð á höfuðborgarsvæðinu mun hærra en á öðrum landsvæðum. Hins vegar er munur á launum á milli landsvæða óverulegur. Það gefur til kynna að íbúðareigendur sambærilegra eigna á landsbyggðinni ráðstafi að öðru óbreyttu minni hluta af launum sínum bæði til þess að kaupa og reka húsnæði.

bryndis@bb.is

Vísindaport vikunnar í Háskólasetri Vestfjarða verður helgað málefni, sem er ofarlega á baugi í samfélagsumræðu á Vestfjörðum um þessar mundir. Elías Jónatansson, orkubússtjóri, mun flytja erindi um raforkukerfið í fjórðungnum og hvernig samspil er á milli raforkuframleiðslu, flutnings, dreifingar, varaafls og orkuöryggis.

Framleiðsla, flutningur og dreifing eru þeir þrír þættir sem þurfa að vera til staðar til að uppfylla væntingar og eftirspurn neytanda eftir raforku þegar og þar sem hennar er þörf.  Hver og einn þessara þátta getur brugðist sem kemur þá fram í straumleysi hjá notendum.  Hægt er að hanna raforkukerfið með þeim hætti að engin ein eining þess geti valdið straumleysi hjá notendum og er þá talað um að kerfið uppfylli N-1 kröfu.  Ein leið til að uppfylla slíka kröfu er svokölluð hringtenging, en hún er ekki nægjanleg ein og sér ef aflið er ekki til staðar.

Elías Jónatansson er fæddur og uppalinn í Bolungarvík.  Hann er vélaverkfræðingur að mennt frá Háskóla Íslands og er með MSc gráðu í iðnaðarverkfræði frá Oregon State University í Bandaríkjunum.  Elías hefur starfað hjá framleiðslufyrirtækjum, aðallega í tengslum við sjávarútveg, en starfaði einnig sem bæjarstjóri í Bolungarvík í átta ár.  Elías gegnir nú starfi orkubússtjóra hjá Orkubúi Vestfjarða.

Vísindaportið stendur frá 12.10-13.00 í kaffistofu Háskólaseturs Vestfjarða. Það er öllum opið en erindi vikunnar fer fram á íslensku.

bryndis@bb.is

Matur er stór hluti af ímynd þjóða og speglar náttúruna, söguna og tíðarandann. Matarferðaþjónusta er hratt vaxandi angi innan ferðaþjónustunnar og ljóst að mikil tækifæri í matvælaframleiðslu eru samfara stórauknum fjölda erlendra ferðamanna. Á litlu og fámennu landi eins og Íslandi má finna svæðisbundin einkenni í matargerð og -hefðum, þó svo að í fylling tímas hafi þau að stóru leyti máðst út.

Verkefnið Matarauður Íslands heyrir undir atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið og er megin tilgangur þess að auka ásókn í íslenskar matvörur og efla jákvæða ímynd þeirra og  með því að styrkja verkefni sem stuðla að eflingu matarferðaþjónustu og annarra atvinnutækifæra í tengslum við matarauðinn okkar um land allt. Á vefsíðu Matarauðs má forvitnast um matarhefðir landshlutanna og þar segir í stuttu máli um mat og matargerð á Vestfjörðum að nálægð við gjöful fiskimið og lítið undirlendi til landbúnaðar hafi mótað hefðirnar. í sögulegu ljósi er fiskmeti einkennandi á Vestfjörðum og sem og nálægð við stærstu fuglabjörg landsins.

smari@bb.is

Heldur hefur veðurguðinn róast frá helginni og spámaður Veðurstofunnar spáir hægri breytilegri átt á Vestfjörðum og yfirleitt þurru. Gengur í norðaustan 5-13 seint annað kvöld með éljum, einkum norðantil. Frost 0 til 5 stig.

Fyrir landið allt hljómar þetta svona: Norðvestan 10-18 m/s A-til, hvassast við ströndina, en breytileg átt 3-8 V-lands. Él fyrir norðan og norðaustan, annars bjart með köflum og líkur á stöku éljum S- og SV-til.
Gengur í norðvestan 18-25 A-ast á morgun og áframhaldandi él NA- og SV-lands, en snjókoma um landið N-vert annað kvöld, annars þurrt. Hiti um og undir frostmarki.

bryndis@bb.is

Veiðigjald yf­ir­stand­andi fisk­veiðiárs grund­vall­ast á rekstr­ar­ár­inu 2015, sem var hag­stætt ár í sjáv­ar­út­vegi. Nú, þegar greiða á gjaldið, horf­ir allt öðru­vísi við og rekstr­ar­skil­yrði eru verri en árið 2015. Þannig hef­ur gengi krón­unn­ar styrkst veru­lega frá þeim tíma og dágóð hækk­un hef­ur orðið á kostnaði, sem til fell­ur í ís­lensk­um krón­um, svo ein­stak­ir aug­ljós­ir áhrifaþætt­ir séu nefnd­ir, seg­ir meðal ann­ars á vefsíðu Sam­taka fyr­ir­tækja í sjáv­ar­út­vegi. Samtökin segja veiðigjaldið vera landsbyggðarskatt.

Á meðfylgj­andi mynd sem er fenginn af vef SFS má sjá að 21% af álögðu veiðigjaldi árið 2015 lagðist á sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tæki á höfuðborg­ar­svæðinu, en 79% hins álagða gjalds lögðust hins veg­ar á sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tæki á lands­byggðinni.

smari@bb.is

Nú þegar vetur er genginn í garð bendir Umhverfisstofnun á reglur sem gilda um akstur á snævi þakinni jörð. Í lögum um náttúruvernd er kveðið á um bann við akstri á vélknúnum ökutækjum utan vega. Þó er heimilt að aka slíkum tækjum á jöklum og snævi þakinni jörð utan vega utan þéttbýlis svo fremi jörð sé frosin eða snjóþekjan traust og augljóst að ekki sé hætta á náttúruspjöllum.

Akstur utan vega á snævi þakinni jörð er einungis heimill ef jörð er frosin og með nægilega þykkum og traustum snjó svo tryggt sé að náttúran verði ekki fyrir skaða og að það trufli ekki dýralíf.

Umhverfisstofnun bendir á að ef einhver vafi leikur á hvort umræddar aðstæður til aksturs séu til staðar, skal náttúran ávallt njóta vafans.

smari@bb.is

Bæjarráð Bolungarvíkurkaupstaðar mótmælir harðlega fyrirhugum niðurskurði á framlögum til Náttúrustofu Vestfjarða sem fram kemur í fjárlagafrumvarpinu sem lagt var fram á Alþingi í haust. Í frumvarpi Benedikts Jóhannessonar fráfarandi fjármálaráðherra er lagður til 10,1 milljóna kr. niðurskurður á framlagi ríkisins til stofunnar. Það er rúmlega þriðjungs niðurskurður á framlagi ríkisins. Forstöðumaður Náttúrustofunnar hefur sagt að gangi niðurskurðurinn eftir gæti eitt starf við stofunna verið í hættu. Ekki er ljóst hver verða afdrif fjárlagafrumvarpsins þegar ný ríkisstjórn tekur við völdum en í ályktun bæjarráðs Bolungarvíkurkaupstaðar segir að verði niðurskurðurinn að veruleika sé það aðför að Náttúrustofunni og störfum háskólamenntaðra á Vestfjörðum.

„Nær hefði verið að standa við gefin fyrirheit um fjármagn til gróðurkortagerða á Vestfjörðum eins og áður hafði verið samþykkt. Eðlileg þróun væri að starfsemi stofnunarinnar yrði efld til að búa í haginn fyrir fyrirhugaða uppbyggingu fiskeldis á Vestfjörðum. Afar mikilvægt er að hér á svæðinu byggist upp þekking á rannsóknum í fiskeldi til að styrkja innviði greinarinnar og efla þekkingu á lífríki Vestfjarða,“ segir í ályktuninni.

Bæjarráð skorar á þingmenn kjördæmisins, umhverfisráðherra og Alþingi til að beita sér fyrir því að hætt verði við fyrirhugaðan niðurskurð og þvert á móti verði framlög til Náttúrustofunnar aukin.

smari@bb.is