Síða 15

Háskólasetur Vestfjarða 20 ára – upphafið og aðdragandi

Fyrsta grein af þremur

Það er ótrúlegt til þess að hugsa að heil 20 ár séu liðin síðan stofnfundur Háskólaseturs Vestfjarða var haldinn 12. mars 2005. Ársfundur Háskólaseturs verður 14 mars nk. þar sem þessara tímamóta verður minnst.

Undirritaður kom að þessu verkefni og langar að rifja það aðeins upp og vekja athygli á tímamótunum. Það eru forréttindi að hafa átt þátt í því ævintýri að stofna Háskólasetrið og full ástæða til að þakka þeim fjölmörgu sem gerðu það mögulegt.

Samstarfshópur Atvinnuþróunarfélags, Ísafjarðarbæjar, Fjórðungssambands og Fræðslumiðstöðvar skilaði skýrslu til menntamálaráðherra í apríl 2003 um uppbyggingu háskólaseturs. Nefnd á vegum menntamálaráðherra vann síðan skýrslu um þekkingarsetur, stjórn Fræðslumiðstöðvar lagði haustið 2004 fram tillögur til menntamálaráðherra og loks skilaði starfshópur á vegum menntamálaráðherra skýrslu um háskólasetur í febrúar 2005.

Háskólasetur Vestfjarða var stofnað með sérstakri skipulagsskrá sem samþykkt var á stofnfundinum. Stofnaðilar voru 42 talsins, fólk og fyrirtæki sem sá mikilvægi þess fyrir Vestfirði að til yrði öflug háskólastarfsemi. Menntamálaráðuneytið kom með stærsta hluta fjármögnunar í gegnum samning við Háskólasetrið en einnig var stefnt á að taka skólagjöld þar sem það átti við.

Einn mikilvægasti þátturinn í byggðaþróun er sá að til séu fjölbreytt atvinnu- og menntunartækifæri sem víðast. Það er lykill að því að ráða fólk til ýmissa starfa að makinn geti fengið vinnu eða komist í nám á viðkomandi stað. Þessi staðreynd var alltaf leiðarljósið til að efla byggð á Vestfjörðum í huga þeirra sem unnu að stofnun Háskólaseturs, Þróunarseturs og annarra álíka verkefna. Þá var einnig litið svo á að það væri eðlilegt að íslenska ríkið væri með starfsemi sem víðast um landið en einblíndi ekki bara á höfuðborgarsvæðið. Markmið Háskólaseturs frá stofnun var að hækka menntunar- og þekkingarstig, auka staðnám á Vestfjörðum og um leið auka samkeppnishæfni Vestfjarða.

Mikilvæg skref höfðu verið stigin fram að stofnun Háskólaseturs til eflingar náms á Vestfjörðum. Risastórt skref var stigið með stofnun Menntaskólans á Ísafirði, Kennaraháskólinn bauð upp á öflugt fjarnám fyrir kennara. Hjúkrunarfræði byrjaði í fjarnámi haustið 1998 frá Háskólanum á Akureyri og Fræðslumiðstöð Vestfjarða hóf starfsemi sína. Stofnun Háskólaseturs var eðlileg þróun á þessu sviði mennta og rannsókna.

Ýmsar skýrslur um þessi mál höfðu litið dagsins ljós. Auðvitað tókst fólki að þrátta eitthvað um hvernig, hvar og hvenær svona eins og gengur. En að lokum hafðist í gegn að koma starfseminni af stað. Þar lögðu margir heimamenn hönd á plóg og afstaða Háskólans á Akureyri var lykilatriði til að þetta gengi allt upp. Samstarfið við HA hefur verið til mikillar fyrirmyndar alveg frá upphafi.

Frá upphafi var tilgangur Háskólaseturs Vestfjarða að stuðla að fjölbreyttri uppbyggingu háskólamenntunar, rannsókna og þekkingarstarfs á Vestfjörðum, og vera samstarfsvettvangur fyrir aðila er vinna að verkefnum á sviði rannsókna, háskóla- og símenntunar, fjölþjóðlegra samstarfsverkefna, nýsköpunar og byggða- og atvinnuþróunar.

Fyrsta stjórn Háskólaseturs Vestfjarða var skipuð eftirtöldum: Halldór Halldórsson, bæjarstjóri sem var valinn formaður og var í því hlutverki fyrstu 10 árin, Hjálmar H. Ragnarsson rektor Listaháskóla Íslands, Jóhann Sigurjónsson forstjóri Hafrannsóknarstofnunar, Kristján G. Jóakimsson vinnslu- og markaðsstjóri HG og Soffía Vagnsdóttir bæjarfulltrúi sem valin var ritari stjórnar. Auk þess sat Þorsteinn Jóhannesson formaður fulltrúaráðsins stjórnarfundi þegar hann kom því við.

Þetta var góð samsetning stjórnar sem breyttist af og til í gegnum árin. Háskólasetrið hefur búið að því að hafa gott stjórnarfólk sem aldrei hefur þegið laun fyrir sín störf. Samsetning stjórnar hefur líka verið þannig að mennta- og rannsóknastofnanir auk heimamanna hafa átt sína fulltrúa í stjórn. Það hefur reynst gæfuspor.

Í fyrstu varastjórn sátu: Lárus Valdimarsson bæjarfulltrúi, Þorsteinn Gunnarsson rektor Háskólans á Akureyri, Magnús Jónsson veðurstofustjóri, Laufey Jónsdóttir framkvæmdastjóri og Guðrún Stella Gissurardóttir forstöðumaður.

Eitt af fyrstu verkum stjórnar var að vinna að húsnæðismálum fyrir Háskólasetrið, samningum vegna fjármögnunar og auglýsa eftir forstöðumanni Háskólaseturs Vestfjarða og þannig undirbúa starfsemina sem hófst haustið 2005.

Halldór Halldórsson

formaður Háskólaseturs fyrstu 10 árin.

Næsta grein er um ráðningu forstöðumanns, húsnæðismálin og starfsemina fyrstu árin.

Sigríður Júlía: líst ágætlega á samningana

Sigríður Júlía Brynleifsdóttir, bæjastjóri.

„Mér lýst ágætlega á samningana“ segir Sigríður Júlía Brynleifsdóttir, bæjarstjóri Ísafjarðarbæjar aðspurð um kjarasamninga til fjögurra ára við kennara sem undirritaðir voru í gær. Samningarnir ná yfir kennara á öllum skólastigum frá leikskóla, grunnskóla og að framhaldsskóla.

Hún segist mjög ánægð að þeir hafi fyrir það fyrsta náðst og að báðir aðilar gangi sáttir frá borði.

Sigríður Júlía var spurð að því hvort hægt að mæta launahækkunum án samdráttar annars staðar eða hækkunar skatta.

„Ísafjarðarbær er ágætlega staddur fjárhagslega en of snemmt er að segja til um það hvort og þá hvernig þessu verður mætt. Engar ákvarðanir hafa verið teknar um samdrátt í framkvæmdum eða þjónustu eða þá skattahækkanir.“

Þá var hún innt eftir því hvort þessir samningar myndu hafa áhrif á aðra kjarasamninga.

„Það hefur verið öllum ljóst að kennarar hafi átt inni hækkanir en hve mikil áhrif þessar hækkanir hafi á aðra samninga finnst mér of snemmt að segja til um.“

Þróun vegakerfisins

Á rúmri öld sem unnið hefur verið að vegagerð á Íslandi hefur vegakerfið lengst til muna.

Árið 1917 taldist það um 500 km. Átta árum seinna voru bílvegir orðnir 612 km og kerruvegir 712 km.

Eftir stríð, árið 1946 töldust þeir um 4.400 km. Á þeim árum var farið að líta til þess að ekki aðeins lengja vegakerfið og byggja fleiri brýr heldur einnig að styrkja vegi og byggja þá upp úr snjó.

Það verk hélt áfram fram yfir árið 1970. Stór varða á leið nútíma vegakerfis fólst í því að ljúka Hringveginum með gerð brúa á Skeiðarárssandi árið 1974. Má segja að vegakerfið hafi þá í aðalatriðum verið komið í það horf sem það er nú.

Verkefnin hurfu ekki og upp úr 1970 var áherslan lögð á bundið slitlag á malarvegina. Stórt átak í þeim efnum var gert upp úr 1980 þegar sum árin var lagt meira en 300 km af bundnu slitlagi, með góðri lausn fyrir umferðarminni íslenska vegi, sem fólst í klæðingunni. Hún dugði vel fyrir þá umferð sem var og þar sem hún var mun ódýrari en malbikun mátti komast margfalt lengra en ella. Jafnvel var nýtt einbreitt slitlag til að komast sem lengst. Þjóðin þráði að losna við holur og ryk.

Árið 1994 var búið að leggja bundið slitlag á 2.840 km af þjóðvegum landsins. Í dag er svo komið að tæplega 6.000 km af 13.000 km þjóðvegakerfi er nú lagt bundu slitlagi.

Þrátt fyrir að stórt hlutfall sé enn malarvegir þá fer um 97 prósent allrar umferðar um vegi með bundnu slitlagi og í auknum mæli á malbiki.

Áhersla er lögð á að lengja malbikskafla á kostnað klæðingar enda kallar aukin umferð á það.

Gervigreind tekin í notkun í loðnuleiðangri

Hafrannsóknastofnun segir frá því á heimasíðu sinni að í síðasta loðnuleiðangri Árna Friðrikssonar hafi ný og spennandi tækni verið prófuð í tengslum við mælingar á loðnu.

Um er ræða búnað sem kallast Fiskgreinir, þróuð af StjörniOdda og Hafrannsóknastofnun í samvinnu við Hampiðjuna

Búnaðurinn er á lokastigi hönnunar og var áður prófaður um borð í togurum, m.a. í karfarannsókn, en þetta er í fyrst skipti sem prófun er gerð samhliða bergmálsmælingu.

Fiskgreinir er hannaður sem plasthringur festur fyrir framan vörpupoka og inni í hringinn eru festar tvær stereo myndavélar. Myndavélar af þessari gerð taka þrívíddarmyndir af viðfangsefninu sem gerir kleift að mæla lengd loðnunnar óháð fjarlægð frá linsu, en einnig er ætlað að þjálfa tauganet (gervigreind) til að þekkja loðnuna frá öðrum tegundum. Í þessari prófun var notast við rautt ljós, sem hefur síður áhrif á atferli loðnunnar.

Hampiðjan hefur hannað sérsniðinn kapal, svokallaðan DynIce Data kapal og leystu málið við að setja kapalinn í veiðarfærið sem tengir tækið við skipið, svo hægt sé að streyma myndefninu í rauntíma til úrvinnslu. Með þessari rauntímagreiningu er ekki aðeins hægt að spara tíma við gagnasöfnun heldur einnig að þjálfa tauganetið til að þekkja og mæla loðnuna sjálfvirkt.

Með því að nota þennan búnað samhliða bergmálsmælingu má auka nákvæmni á greiningu þeirra.

Fyrstu niðurstöður prófunarinnar eru hvetjandi og benda til þess að tæknin geti skilað aukinni nákvæmni bergmálsmælinga með að sjá hvað er að koma inn í vörpuna á hverjum stað og dýpi og hvernig samsetning torfunnar er með tilliti til aldurs eða tegundar.

Umferðaróhöpp og önnur verkefni lögreglu í síðustu viku

Tvö umferðaróhöpp urðu í liðinni viku. Annað var á Súgandafjarðarvegi, skammt frá gangamunnanum. Ökumaður misti þar stjórn á bifreið sinni og hafnaði hún utan vegar eftir veltu. Hann var einsamall í bifreiðinni og var fluttur á sjúkrahúsið á Ísafirði.

Hitt umferðaróhappið varð í jarðgöngunum undir Breiðadals og Botnsheiði. Þar ók ökumaður utan í vegg ganganna með þeim afleiðingum að ökutækið var óökuhæft. Engin slys urðu á ökumanni eða farþegum.

Þá voru kráningarmerki fjarlægð af 4 bifreiðum í liðinni viku þar sem þær höfðu ekki verið færðar til reglulegrar skoðunar.

Einn ökumaður var kærður fyrir of hraðan akstur á Djúpvegi. Mældur hraði var 113 km þar sem hámarkshraði er 90 km.

Einn ökumaður var kærður fyrir að ekki vera með gild ökuréttindi.

Tilkynnt var um hvalshræ á reki rétt utan Bolungarvík. Tilkynningar voru sendar til viðeigandi stjórnvalda.

Kjarasamningar kennara undirritaðir

Kjarasamningur Kennarasambands Íslands við Samband íslenskra sveitarfélaga og ríkið var undirritaður í húsakynnum ríkissáttasemjara laust fyrir miðnættið í gærkvöld. Samningurinn er mjög svipaður þeim sem sveitarfélögin höfnuðu síðastliðinn föstudag.

Ríkissáttasemjari hafði boðað samningsaðila til fundar klukkan 15 í gær, eftir vonbrigði síðasta föstudag. Þá samþykktu kennarar innanhússtillögu sáttasemjara en sveitarfélögin höfnuðu.

Kjara­samn­ing­ur­inn er til fjög­urra ára og gild­ir út mars 2028.

Samningurinn fel­ur í sér 24 pró­sent launa­hækk­an­ir yfir tíma­bilið.

Gert verður bráðabirgðamat á störf­um kenn­ara, sem skil­ar þeim 8 pró­sent inn­á­borg­un strax inn á virðismatið sem á eft­ir að fara fram.

For­sendu­ákvæði samningsins verðurí fyrsta lagi hægt að virkja 1. mars 2027 en for­sendu­nefnd ger­ir kenn­ur­um erfiðara um vik að segja upp samn­ingn­um og þarf ákveðið ferli að eiga sér stað áður en það er mögu­legt.

Dansari framleiðir drykk úr vestfirsku hráefni

Sigríður Soffía Níelsdóttir.

Sigríður Soffía Níelsdóttir er dansari og listamaður og bý að hluta til í Örlygshöfn við vestanverðan Patreksfirði.  Verkefnið Eldblóma Elexír er líkjör sem gerður er úr vestfirskum rabbabara og blóðbergi í bland við ætiblóm sem ræktað er hér á landi.  Hráefnið er tínt í Örlygshöfn.

Uppbyggingarsjóður Vestfjarða veitti í desember sl. 1,3 m.kr. styrk til þess að þróa verkferla á Vestfjörðum vegna Eldblóma Elexir.

Sigríður Soffía segir að unnið sé að því að flytja vestur framleiðsluna á sýrópinu sem fer í líkjörinn.

Hún er dansari og semur dansa og notar gjarnan blóm við sýningar. Í fyrra var Sigríður Soffía á Barnamenningarhátíð Vestfjarða með danskennslu og unglingadeildin fékk fyrirlestur um það hvernig dansinn skóp Eldblóm.

Hún hefur fengið styrk frá safnasjóði til þess að setja upp sýningu á Hnjóti um danssýninguna sem varð að vöru.

Fyrir þá sem vilja vita meira um verkefnið 

Hlekkir : www.eldblom.com

instagram: @eldblom.studios og @icelandicspritz

Sterkari Strandir: 73 m.kr. í styrki

Fimmtudaginn 20. febrúar var haldinn lokaíbúafundur verkefnisins Sterkar Strandir. Verkefnið hófst í júní 2020 eftir nokkrar tafir vegna heimsfaraldurs og hefur staðið í á fimmta ár.

Á fundinum fór fráfarandi verkefnisstjórinn, Sigurður Líndal, yfir nokkur atriði og skýrði framtíðarsýn verkefnisins og framgang í vinnu að markmiðum verkefnisins. Þar er vinna mislangt komin en ýmis mál hafa þokast vel áfram eða markmiðum náð. Einnig ræddi hann um frumkvöðlaverkefni sem hafa hlotið styrki úr Frumkvæðissjóði Sterkra Stranda á árunum 2020-2024. Veittir voru 73 styrkir til frumkvæðisverkefna og heildarupphæðin er 73.020.000 krónur. Vinnu við þessi verkefni er að mestu lokið.

Niðurstöður íbúakönnunar

Gerð var meðal íbúa í Strandabyggð um mánaðamótin janúar – febrúar 2025. Í könnuninni var markmiðið að kanna viðhorf íbúa til atvinnu- og búsetumála í sveitarfélaginu, auk upplifunar af verkefninu Sterkar Strandir. Í svörunum kom meðal annars fram að íbúum líður almennt vel í Strandabyggð og mikill meirihluti telur líklegast að viðkomandi muni búa þar áfram. Segja má að viðhorf til verkefnisins Sterkra Stranda séu sumpart blendin. Niðurstöður könnunarinnar má sjá hér í kynningu Byggðastofnunar.

Hringt var í alla íbúa Strandabyggðar með skráð símanúmer og þeir beðnir um netföng til að fá könnunina senda. Könnunin var send á 94 einstaklinga (sem gáfu upp netföng) og 83 svöruðu henni.

Strandabyggð hefur nú tekið við verkefninu og annast eftirfylgni og mun leiða verkefnið áfram.

Myndir: Byggðastofnun.

Fjórföldun á stuðningi við Guðrúnu

Fjöldi þeirra sem vilja sjá Guðrúnu Hafsteinsdóttur sem næsta formann Sjálfstæðisflokksins í röðum landsmanna hefur fjórfaldast undanfarinn mánuð miðað við niðurstöður skoðanakannana Gallups. Farið úr 12% í janúar í 48% samkvæmt niðurstöðum nýrrar könnunar fyrirtækisins sem birtar voru í gær. Á sama tíma hefur fjöldi þeirra sem vilja sjá Áslaugu Örnu Sigurbjörnsdóttur taka við flokknum farið úr 24% í 42% sem nær þannig ekki tvöföldun.Meðal þess sem vakið hefur athygli varðandi niðurstöður könnunar Gallups í febrúar er að Guðrún mælist með meiri stuðning í Reykjavík en Áslaug sem þó er þingmaður Reykvíkinga. Þannig segjast 52% þeirra styðja Guðrúnu, sem er þingmaður Suðurkjördæmis, en 40% Áslaugu. Mögulega þarf þetta ekki að koma á óvart í ljósi þess að Áslaug fór frá því að vera fyrsti þingmaður Reykjavíkur kjördæmis suður niður í þriðja sæti í kosningunum í lok nóvember.

Fleiri styðja Guðrúnu en Áslaugu bæði á höfuðborgarsvæðinu og landsbyggðinni samkvæmt könnuninni í febrúar. Mögulega kemur það ekki heldur á óvart enda er Guðrún í raun ákveðin tenging þar á milli og sameiningarafl í þeim efnum eins og víðar. Þannig er hún af landsbyggðinni, frá Hveragerði, en er á sama tíma ekki langt frá höfuðborgarsvæðinu og verið með annan fótinn þar í gegnum tíðina vegna starfa sinna. Hún þekkir fyrir vikið vel til í báðum tilfellum.

Miðað við könnunina hefur Guðrún meiri stuðnings á meðal kjósenda í fjórum af sex aldurshópum. Talsvert hefur verið gert úr því að Áslaug njóti meiri stuðnings á meðal yngri kjósenda en hins vegar dugir það vitanlega skammt ef það þýðir á móti minni stuðning á meðal flestra annarra aldurshópa. Eigi að auka fylgi Sjálfstæðisflokksins þarf fleiri kjósendur en einungis þá sem yngri eru. Þvert á móti þarf að ná til sem flestra aldurshópa. Það gerir Guðrún Hafsteinsdóttir.

Hjörtur J. Guðmundsson

Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál) og heldur úti vefnum Stjórnmálin.is.

Flokkur fólksins: frv um strandveiðar væntanlegt

Eyjólfur Ármannson, samgönguráðherra og Lilja Rafney Magnúsdóttir, alþm.

Flokkur fólksins stóð fyrir almennum fundi á Dokkunni á Ísafirði í gærkvöldi. Eyjólfur Ármannsson samgönguráðherra og Lilja Rafney Magnúsdóttir, alþm. höfðu framsögu á fundinum sem var fjölsóttur.

Í máli Lilju Rafneyjar kom fram að frumvarp til breytinga á lögum um strandveiðar væri væntanlegt í samráðsgátt stjórnvalda til þess að tryggja ákvæði stjórnarsáttmálans um 48 daga strandveiðar í ár. Sagði hún að stefnt væri að því að afgreiða það í vor en ítarlegra frumvarp væri svo væntanlegt í haust.

Þá kom framhjá Lilju Rafney að unnið væri að breytingum á löggjöf um kvótasetningu á grásleppuveiðum og það myndi koma í ljós á næstu dögum hver niðurstaðan yrði í því máli.

Beitir sér fyrir nýrri flugstöð

Eyjólfur Ármannsson, samgönguráðherra sagði að Reykjavíkurborg hefði í fyrri samningum við ríkið skuldbundið sig til þess að tryggja flugöryggi á Reykjavíkurflugvelli og hann myndi ganga eftir því að við það yrði staðið. Hann sagði að svo virtist að Reykjavíkurborg hafi á undanförnum árum grafið undan flugvellinum , svo sem með því að leyfa nýjar byggingar, draga að lækka tré í Öskjuhlíð og kröfu um að færa girðingar um flugvöllinn og áforma nýja byggð í Skerjafirðinum. Eyjólfur sagði vinnubrögð Reykjavíkurborgar óásættanleg. Þá kom fram hjá samgönguráðherra að hann myndi beita sér fyrir nýrri flugstöð á Reykjavíkurflugvelli. Icelandair eigi þá flugstöð sem þar er en fyrirtækið sé tilbúið að selja hana ríkinu fyrir 300 m.kr. Til væri lóð fyrir nýja flugstöð.

Frá fundinum í gærkvöldi. Myndir: Kristinn H. Gunnarsson.

Á morgun verða þrír þingmenn Samfylkingarinnar á ferð á Ísafirði og hægt verður að hitta þá á Logni , veitingastað kl 8 í morgunkaffi.

Nýjustu fréttir