Miðvikudagur 29. janúar 2025
Síða 10

Níu umsóknir vegna sjóstangaveiðimóta

Smábátar í Bolungavíkurhöfn Mynd: Kristinn H. Gunnarsson.

Fiskistofu bárust níu umsóknir um vilyrði vegna aflaskráningnar á opinberum sjóstangaveiðimótum fyrir árið 2025.

Umsækjendur eru félög sem eru ekki rekin í hagnaðarskyni og eru mótin opin öllum sem vilja taka þátt. Vilyrð voru veitt fyrir því aflamagni sem óskað var eftir í öllum tilfellum

Heimildir Fiskistofa fyrir aflaskráningu á slíkum mótum er allt að 200 tonn.

Mannamót í Kórnum

Mannamót er kynningarvettvangur ferðaþjónustunnar á landsbyggðinni í samstarfi við Markaðsstofur landshlutanna og gott tækifæri til að koma á fundum fagaðila í greininni.

Markmið og tilgangur er að skapa vettvang þar sem ferðaþjónar á landsbyggðinni kynna þjónustu sína og vöruframboð fyrir ferðaþjónustuaðilum sem staðsettir eru á höfuðborgarsvæðinu og í ár var í fyrsta sinn einnig boðið erlendum gestum.

Mannamót hafa þá sérstöðu að í sýningunni taka þátt fyrirtæki af öllum stærðum og gerðum, gömul og ný, frá öllum landshlutum. Segja má að Mannamót séu fyrst og fremst kjörinn vettvangur til tengslamyndunnar innan ferðaþjónustunnar; þar má efla tengsl við núverandi viðskiptavini, mynda ný tengsl og ekki síður til að kynnast samstarfsaðilum um allt land.

Aldrei hafa fleiri vestfirskir sýnendur skráð sig til leiks, en tuttugu fyrirtæki víðsvegar af Vestfjörðum verða í Kórnum í dag á milli klukkan 12 og 17.

Bíldudalur: aukinn kosnaður við nýjan grunnskóla

Komið hefur í ljós eftir að gerðar voru tilraunaholur fyrir grunn að nýjum Bíldudalsskóla að nýverandi jarðvegur er ekki eins góður og vonast var eftir og fara þarf í jarðvegsskipti á svæðinu. Þetta er samkvæmt mati byggingarstjóra. Áætlaður kostnaður við efnaskiptin er metinn á um 25-30 milljónir. Jarðvegsskiptin hafa ekki áhrif á verklok segir í fundargerð bæjarráðs Vesturbyggðar.

Bæjarráð samþykkti að farið verði í efnaskipti á svæðinu og gert verði ráð fyrir fjármögnun í viðauka við fjárhagsáætlun Vesturbyggðar fyrir 2025.

Nýr Bíldudalsskóli við Hafnarbraut 5 verður samrekinn leik – og grunnskóli fyrir u.þ.b. 36 nemendur, ásamt frístund. Nýbyggingin verður reist með það fyrir augum að nýtast á marga vegu og þjóna samfélaginu á Bíldudal. Um ræðir áfanga eitt þar sem framtíðaráform eru um að byggja við skólann samhliða aukningu nemenda.

Byggingin verður 550 fermetrar og er hefðbundin timburgrinda bygging á einni hæð.

Vísindaport: Tækifæri í Kolefnisjöfnun á Vestfjörðum

Hjörleifur Finnsson verkefnastjóri umhverfis- og loftslagsmála hjá Vestfjarðastofu verður í Vísindaporti Háskólaseturs Vestfjarða föstudaginn 17. Janúar. Þar mun hann kynna niðurstöður nýútkominnar skýrslu um kolefnisjöfnun á Vestfjörðum. Skýrslan er liður í gerð loftslagsstefnu fyrir sveitarfélögin á Vestfjörðum þar sem meðal annars er kveðið á um áætlun um kolefnisjöfnun. Markmið skýrslunnar er að skapa þekkingargrunn á einföldu skýrsluformi til þess að gera sveitarfélögunum á Vestfjörðum kleift að setja sér markmið um kolefnisjöfnun í loftslagsstefnu, auk aðgerða til að ná þeim markmiðum. Í skýrslunni voru skoðuð verkefni í sem þyrftu helst að eiga sér stað á Vestfjörðum og mun Hjörleifur fjalla betur um það í erindi sínu.

Hjörleifur er með meistaragráðu í haf- og strandsvæðastjórnun frá Háskólasetri Vestfjarða og diplómu í opinberri stjórnsýslu frá Háskóla Íslands. Hjörleifur starfaði áður sem verkefnastjóri byggðaþróunarverkefnis á Flateyri. Þá var hann verkefnastjóri umhverfismála hjá Ferðamálastofu og þjóðgarðsvörður Norðursvæðis Vatnajökulsþjóðgarðs.

Erindið fer fram á kaffistofu Háskólaseturs Vestfjarða og hefst kl. 12.10. Erindinu er einnig streymt í gegnum zoom hlekk og má finna hann hér https://eu01web.zoom.us/j/69947471079

Erindið fer fram á íslensku

Strandabyggð: vilja sameiningu við Reykhóla og Dalabyggð

Sveitarstjórn Strandabyggðar samþykkti með fjórum samhljóða atkvæðum á fundi sínum í vikunni að óska eftir viðræðum við Reykhólahrepp og Dalabyggð um sameiningu sveitarfélaganna þriggja. Einn fulltrúi sat hjá.

Það var Strandabandalagið, sem hefur meirihluta í sveitarstjórninni, sem lagði tillöguna fram. Tillagan og greinargerð sem fylgdi með hefur ekki verið birt.

Oddvitinn Þorgeir Pálsson sagðist hafa rætt við oddvita Kaldrananeshrepps og Árneshrepps og hafa kynnt fyrir þeim tillöguna. Í því fælist hins vegar ekki að sameining við þau væri útilokuð en að hans mati væru sveitarfélögin upptekin við önnur mál. Matthías Sævar Lýðsson sagðist ekki andvígur málinu sen setti spurningar við tímasetninguna og benti á að Dalabyggð áformaði viðræður við Húnaþing vestra um sameiningu.

Ísafjörður: kór eldri borgara fær styrk

Frá æfingunni í gær. Mynd: FEBÍ.

Í gær hóf æfingar kór félags eldri borgara á Ísafirði og nágrenni. Fékk kórinn góða gesti á fyrstu æfinguna. Fulltrúar frá Kvenfélaginu Sunnu í Súðavíkurhreppi komu færandi hendi og afhentu kórnum að gjöf kr. 200.000. til styrktar starfsemi kórsins . Sigrún Camilla Halldórsdóttir, formaður FEBÍ segir af þvi tilefni að með gjöfinni sýni þær kórnum virðingu og þakkar hún frábært framtak kvenfélagsins Sunnu.

Viltu plís gefa íslensku séns?

Nú hafa ef til vill einhverjir tekið eftir því að viðburðum verkefnisins Gefum íslensku séns -íslenskuvænt samfélag hefir fjölgað mikið. Fyrir vikið er einkar góður stígandi í starfinu um þessar mundir og er auk þess komin ágætis mynd á starfið eftir að Fræðslumiðstöð Vestfjarða tók við hýsingu þess síðasta haust og unnt var að skapa þar 50% stöðugildi verkefnastjóra. Fram að þeim tíma var starfið unnið í sjálfboðavinnu. Stöðugildið var skapað fyrir tilstuðlan fjármagns sem verkefnastjóri sótti suður til tveggja ráðuneyta áður en til kosninga kom. Var þar Lilja Dögg Alfreðsdóttir haukur í horni.

Fjölgun viðburðanna er jákvæð eykur sannlega tölu tækifæra fólks til að nota málið. Saman. Þar geta innflytjendur og móðurmálshafar komið saman, innflytjendur til að æfa og læra, móðurmálshafar (líka þeir sem hafa málið vel á valdi sínu) til að hjálpa til við máltileinkun innflytjenda. Þar er einnig tækifæri til að læra af hver af öðrum. Oft var þörf en nú er nauðsyn. Við hjá Gefum íslensku séns trúum enda því að máltileinkun sé samfélagslegt verkefni og á ábyrgð þess, í víðum skilningi, að stuðla að hvata og ýta undir almenna notkun málsins svo sem flestir geti verið hluti af (mál)samfélaginu. Fjölgun viðburða hefir þar að auki skilað sér í betri mætingu í það heila. Er það vel.

Ég væri nefnilega að ljúga ef ég segði að alltaf hefði verið metmæting í gegnum tíðina. Oft og tíðum var nefnilega ansi einmanalegt um að líta á viðburðum verkefnisins þótt aldrei hafi ég verið aleinn. Bara einu sinni hefir orðið messufall á þessum 3-4 árum sem ég hefi staðið í brúnni fyrir Gefum íslensku séns (2023) og Íslenskuvænt samfélag – við erum öll almannakennarar (2022) eins og það hét áður. Frumútgáfan var svo Íslenskuvænn staður (2021). Viðburðirnir eru örugglega komnir vel á annað hundruð með kynningum út um allar koppagrundir (ég er ekki með nákvæma tölu).

Ég er og ekki frá því að þessi viðleitni hafi skilað einhverju smá. Að einhverjir séu meðvitaðri um stöðu íslensku sem annars máls og hvað til þarf til að íslenska verði sjálfgefna málið á Íslandi. Ekki enska.

Það er því full ástæða til að ætla að verkefnið haldi áfram að vaxa og að sýnileiki þess aukist því kristaltært er, augljóst með endemum, að ekkert breytist af sjálfu sér. Svo er deginum ljósara að vilji og áhugi til að hjálpa verður að vera til staðar til að innflytjendur læri íslensku. Þetta ber gera á uppbyggilegan og jákvæðan hátt. Væri auk þess ekki úr vegi að þeir aðilar sem hæst hafa með að innflytjendur séu óalandi og óferjandi og nenni ekki að læra íslensku og íslenska siði láti sjá sig á viðburðum Gefum íslensku séns. Þannig geta þeir sannlega lagt sitt lóð á vogarskálina augliti til auglitis við þá sem læra eða ef til vill það sem þeir óttast og sleppi því að hamra í bræði á lyklaborðið miður sannar fullyrðingar um að innflytjendur hafi almennt ekki áhuga á að læra málið. Nei, það sem skortir er hvati og pressa samfélagsins í bland við betra framboð á námskeiðum og námsefni. Þetta er fyrst og síðast samfélagslegt mál. Og hananú!

Málið er einfalt. Ef þú vilt að áfram verði töluð íslenska hér, ef þú vilt að fólk læri íslensku og noti hana verður þú að gera eitthvað annað í því en að tala ensku öllum stundum við þá sem læra eða ættu að læra málið. Það er ekki náttúrulögmál að við þurfum að tala, oft og tíðum, slælega ensku til að geta tjáð okkur við þá sem ekki hafa málið að móðurmáli. Það er, svo ég vitni í Spaugstofuna, rangur misskilningur.

Og talandi um það. Næsta laugardag á sér einmitt hraðíslenska stað á Dokkunni. Klukkan 16:00. Og innan skamms fer svo vetrardagskrá verkefnisins í loftið og ber að hvetja fólk til að kynna sér hana. Ekki væri og verra láti fólks sjá sig af og til og bjóði þá kannski með sér vin, maka, kunningja, vinnufélaga o.s.frv. sem langar að æfa sig í notkun málsins. Eitt er víst að tækifærin verða mýmörg á árinu sem var að byrja.

Að lokum segi ég bara: Áfram allra handa íslenska anno domini 2025!

Ólafur Guðsteinn Kristjánsson, verkefnastjóri Gefum íslensku séns – íslenskuvænt samfélag

30 ár frá snjóflóðunum í Súðavík

Minnisvarðinn í Súðavík um þá sem létust í flóðunum. Mynd: visir.is

Í dag eru rétt 30 ár liðin frá því að mannskæð snjóflóð féllu á byggðina í Súðavík.

Minningarathöfn verður í dag og er ráðgert að safnast saman við samkomuhúsið og leggja þaðan af stað í blysför kl 16:40 og ganga að minnisvarðanum. Að því loknu verður athöfn í Súðavíkurkirkju kl 17:00 þar sem sóknarprestur fer með bæn og kveikt verður á kertum.

Á vef Súðavíkurhrepps segir svo frá að snemma morguns 16. janúar 1995 féll snjóflóð á miðja byggðina í Súðavík og tók með sér 15 íbúðarhús. Í húsunum voru 26 manns og fórust 14 þeirra, þar af átta börn, en 12 manns tókst að bjarga. Snjóflóðið var 200 metra breitt og eyðilagði 11 hús við Túngötu, 3 við Nesveg og eitt hús við Njarðarbraut.

Snjóflóðið féll kl. 6.25. Heimamenn hófust þegar handa við björgunaraðgerðir og klukkan tíu barst fyrsta hjálpin þegar tugir björgunarsveitarmanna, læknar og hjúkrunarfræðingar komu ásamt leitarhundum frá Ísafirði. Björgunarmiðstöð var sett upp í hraðfrystihúsinu Frosta og var íbúunum safnað þar saman. Um miðjan dag lagði varðskipið Týr af stað frá Reykjavík til Súðavíkur með lækna, hjúkrunarfólk, björgunarsveitarmenn og hjálpargögn.

Foráttuveður var þegar snjóflóðið féll. Ofsaveðrið geisaði allan tímann á meðan björgunaraðgerðir stóðu yfir og gerði allar aðstæður til björgunar afar erfiðar. Talið er að sérþjálfaðir leitarhundar sem komu frá Ísafirði hafi skipt sköpum við björgunina og bjargað nokkrum mannslífum. Tólf ára drengur fannst síðastur á lífi 23 klukkutímum eftir að snjóflóðið féll en leit var lokið að kvöldi 17. janúar.

Að kvöldi 16. janúar féll annað snjóflóð á byggðina úr Traðargili og tók með sér þrjú íbúðarhús en ekki varð manntjón.

Ennfremur segir að húsin sem snjóflóðið féll á 16. janúar 1995 hafi flest staðið utan þeirra marka sem skilgreind voru sem hættusvæði vegna snjóflóða. Mörk snjóflóðahættunnar voru miðuð við snjóflóð sem féll árið 1983 og eyðilagði fjárhús ofan við Túngötu og drap margt fé. Það flóð féll rétt sunnan við snjóflóðið sem féll í janúar 1995.

Þá segir að það hafi komið á óvart hversu langt snjóflóðið féll árið 1995. Snjóflóðið var flekasnjóflóð þegar það fór af stað, svonefnt þurrflóð sem fer mjög hratt yfir og landslag hefur minni áhrif á rennslið en þegar um blautflóð er að ræða. Veðrið var óvenjulegt, stíf norðvestanátt með gríðarlegri ofankomu sem varð þess valdandi að snjór safnaðist mjög hratt upp í hlíðinni ofan við þorpið.

Á síðasta ári, nánar tiltekið 30. apríl samþykkti Alþingi að skipa rannsóknarnefnd til að rannsaka málsatvik í tengslum við snjóflóð sem féll í Súðavík 16. janúar 1995. Nefndin tók til starfa í byrjun árs.


Rannsóknarnefndin er ætlað að daga saman og útbúa til birtingar upplýsingar um málsatvik í því augnamiði að varpa ljósi á ákvarðanir og verklag stjórnvalda þar sem gerð verði grein fyrir:
     1.      hvernig staðið var að ákvörðunum um snjóflóðavarnir, hvernig skipulagi byggðar var háttað með tilliti til snjóflóðahættu, gerð hættumats og hvernig staðið var að upplýsingagjöf um snjóflóðahættu til íbúa Súðavíkur,
     2.      fyrirkomulagi og framkvæmd almannavarnaaðgerða í aðdraganda snjóflóðsins, í kjölfar þess og þar til hættuástandi var aflétt,
     3.      eftirfylgni stjórnvalda í kjölfar snjóflóðsins.
    Rannsókninni ljúki svo fljótt sem verða má og eigi síðar en einu ári eftir skipun rannsóknarnefndarinnar.

Úr hverju er köngulóarvefur? Væri hægt að framleiða hann?

Köngulóarvefur er geysilega sterkur. Sumir fræðimenn hafa gengið svo langt að segja að efnið í vefnum sé nógu sterkt til að köngulóarvefur sem er svipaður að ummáli og pensill gæti stöðvað Boeing 747 þotu á flugi!

Uppistaðan í köngulóarvefnum er fjölliða prótín sem nefnist fibróín (e. fibroin). Þræðirnir sem köngulóin notar í vef sinn koma úr svokölluðum spunavörtum sem eru á afturbol köngulóa í 3 pörum eða alls 6. Margir spunakirtlar framleiða hið svokallaða köngulóarsilki og liggja fjölmargir kirtlar til hverrar spunavörtu gegnum mjóan rana.

Þegar silkiþráðurinn rennur úr stútnum sameinast hann öðrum þráðum úr nærliggjandi rönum. Við það myndast einn sterkur þráður sem síðan kemur úr spunavörtu köngulóarinnar. Þráðurinn er í fljótandi formi en harðnar þegar strekkist á honum. Nokkrar gerðir kirtla búa til silki sem hafa mismunandi eiginleika.

Vísindamenn hafa hingað til ekki getað framleitt köngulóarsilki á tilraunastofum. Vísindamenn við líftæknideild Cornell-háskóla í Bandaríkjunum hafa gert tilraunir sem miða að þess konar framleiðslu. Tilraunir þeirra felast í því að fóðra sérvaldar tegundir af köngulóm sem eru þekktar fyrir að geta framleitt mikið af silkiþráðum. Ein slík könguló er af tegundinni Golden Orbs (lat. Nephila clavipes) og lifir í regnskógum Mið-Ameríku. Hún getur spunnið vef sem er meira en 6 metrar í þvermál.

Til að örva framleiðslugetu og afköst köngulóarinnar er hún fóðruð á mjög prótínríku fæði.Markmið vísindamannanna við Cornell er að flytja þau gen sem stýra framleiðslu þessara prótína í köngulónni og splæsa þau í erfðaefni plantna. Plönturnar yrðu þá nokkurs konar silkiverksmiðjur. Helsti kosturinn við köngulóarsilkið, fyrir utan styrkleikann, er hversu teygjanlegt það er. Silkiþráður köngulóarinnar getur teygst um 31% áður en hann slitnar en nælonþráður aðeins um 16%.

Við Cornellháskólann hafa menn trú á því að köngulóarsilki gæti orðið geysivinsælt efni í fatnað og komið í staðinn fyrir annað dýrt silki eins og það sem notað hefur verið í aldaraðir og er upprunið úr lirfu silkifiðrildisins.

Fatnaður gerður úr köngulóarsilki myndi líkjast mjög hefðbundnum silkifatnaði en yrði mýkri og sterkari. Og hægt væri að nota köngulóarsilki í fleira en fatnað. Til dæmis telja vísindamennirnir við Cornell að köngulóarsilki gæti að einhverju leyti komið í stað plasts og yrði notað í kaðla og í öryggisbelti í bílum.

Mörg fyrirtæki hafa veitt þessari nýjung athygli. Þar á meðal eru verkfræðingar sem hafa skoðað möguleikana á því að nota silkið í hengibrýr.Þess ber þó að geta að hugmyndin um að nýta köngulóarþræði er ekki ný af nálinni því að sagan segir að sjálfur Napóleon Bónaparte hafi átt hanska úr köngulóarvef.

Af visindavefur.is

Hlutfall erlendra ríkisborgara eftir sveitarfélögum og landshlutum

Þjóðskrá hefur tekið saman upplýsingar um fjölda erlendra ríkisborgara sem eru með skráða búsetu hér á landi eftir sveitarfélögum. Tölurnar miðast við 1. desember 2024.

Hlutfall erlendra ríkisborgara er afar breytilegt milli sveitarfélaga eða frá rúmum 64,9% niður í 5,7% þó að jafnaði er hlutfallið um 19,8% þegar horft er til allra sveitarfélaga.

Hæsta hlutfall erlendra ríkisborgara eru í Mýrdalshreppi. Alls eru 64,9% íbúa hreppsins með erlent ríkisfang, 704 erlendir ríkisborgarar af alls 1.084 íbúum hreppsins. Næst hæsta hlutfall erlendra ríkisborgara er í Skaftárhreppi með 44,9% og Bláskógabyggð með 36,4% íbúa.

Á Vestfjörðum er hlutfallið hæst í Súðavík 33,5% og Vesturbyggð þar sem það er 32,1%

Lægsta hlutfall erlendra ríkisborgara eru í Sveitarfélaginu Skagaströnd. Alls eru 5,7% íbúa hreppsins með erlent ríkisfang, 27 erlendir ríkisborgarar af alls 471 íbúum hreppsins. Næst lægsta hlutfall erlendra ríkisborgara er í Hörgársveit með 6% og Eyjafjarðarsveit með 6,1% íbúa.

Á Vestfjörðum er hlutfallið lægst í Árneshreppi 6,8% og í Strandabyggð er það 10,7% og í Reykhólahreppi 11%.

Á Drangsnesi er hlutfallið 21,2% í Bolungarvík 24.7% og í Ísafjarðarbæ 22,5%

Nýjustu fréttir