Gróa Guðmunda Björnsdóttir var fædd að Neðrihúsum í Hestþorpi, Önundarfirði þann 27. desember 1926, það er fyrir 95 árum í dag.
Gróa Guðmunda lést þann 10. nóvember 2020 á hjúkrunarheimilinu Sólvöllum á Eyrarbakka úr Covid-19.
Gróa ólst upp á Mosvöllum í Önundarfirði hjá ömmu sinni og afa, Guðbjörgu og Hjálmari. Hún var í barnaskóla í sveit Önundarfjarðar eins og háttur var þess tíma. Búið á öllum bæjum og mörg börn í sveitinni. Samgangur mikill og mynduðust sterk vináttubönd sem héldu ævilangt.
Gróa fór veturinn 1944 – 45 í Héraðsskólann að Laugarvatni. Fleiri úr Önundarfirði fóru að Laugarvatni þann vetur og rifjaði hún oft upp þessa tíma og ræktaði vel vináttutengslin við skólafélagana.
Þá fór Gróa í Húsmæðraskólann að Laugalandi í Eyjafirði veturinn 1948-49 og var sá vetur einnig mjög kær henni í minningunni. Þar lærði hún vel til verka en auk þess bjó hún að því sem amma hennar hafði kennt henni auk þeirrar næmni sem henni var gefin í vöggugjöf.
Eiginmaður Gróu var Haraldur Jónsson frá Görðum í Önundarfirði, skipstjóri og fiskverkandi, f. 30. september 1924, d. 20. október 1988.
Börn Gróu og Haraldar:
1) Guðmundur Björn,
f. 25. desember 1953, d. 28. maí 1995.
2) Guðbjörg Kristín,
f. 3. júlí 1955, d. 2. ágúst 2020.
3) Jóna Guðrún,
f. 22. nóvember 1956.
4) Gunnhildur Halla,
f. 29. mars 1958, d. 19. ágúst 2011.
5) Gróa Guðmunda,
f. 25. ágúst 1961.
6) Hinrik Rúnar,
f. 19. ágúst 1966, d. 9. apríl 2016.
Gróa og Haraldur bjuggu allan sinn búskap að Grundarstíg 1 á Flateyri ásamt því að búa að Görðum öll sumur í tvo áratugi. Þar voru þau með útgerðaraðstöðu og fiskvinnslu. Veiddu og verkuðu grásleppu og rauðmaga, harðfisk- og hákarlsverkun. Allt unnið af miklum myndarskap.
Gróa var húsmóðir á stóru heimili þar sem mjög gestkvæmt var bæði á Grundarstígnum og Görðum enda fátt skemmtilegra í þeirra tilveru en að taka á móti gestum að þjóðlegri reisn.
Gróa var virk í félagsstörfum. Hún var gjaldkeri Slysavarnadeiladarinnar Sæljóss á Flateyri um árabil og öll árin í stjórn með sínum góðu vinkonum; Júlíönu (Stellu) Jónsdóttur og Kristínu Guðmundsdóttur.
Gróa var gullfalleg kona, bros- og hláturmild. Hún átti gott með að sjá broslegu hliðarnar á lífinu og var ánægjulegt að vera henni samferða og eiga við hana spjall. Gróa bjó yfir þeirri gjöf að geta hlustað af skilningi og dýpt, dómharka var víðs fjarri hennar huga.
Gróa kunni ógrynni ljóða og þau Guðmundur Ingi Krisjánsson skáld á Kirkjubóli náðu vel saman í andanum. Orti hann mörg ljóð til vinkonu sinnar og vaknaði eitt þeirra vordag í kaffispjalli á Mosvöllum er Guðbjörg fóstursystir hennar leit upp í hlíðina og sagði: Þegar hlíðin fer að gróa, Gróa.
Gróa var jarðsett í Flateyrarkirkjugarði 19. nóvember 2020. Þann dag voru nákvæmlega 70 ár frá því að Guðmundur Ingi færði Gróu ljóðið, sem hljóðar svo:
Þegar hlíðin fer að gróa, Gróa,
gróa lífsins blóm.
Æskan finnur út um holt og móa
enn sinn helgidóm.
Gleymmérei er blá í lautarbarði,
brönugrös um hól.
Varablóm í hlýjum húsagarði
hlær við morgunsól.
*
Sjáðu, hvernig hlíðarlindin létta
leikur tær og hrein
meðan grænir burknar byrja að spretta
bak við urðarstein.
Undan vetri lambagrasið lifir
ljóst við holtið autt.
Blóðberg sérðu breiðast grjótið yfir
brúnt og hjartarautt.
*
Sjáðu, hvernig holtasóley breiðir
hvítu blöðin út
meðan döggvot dúnurt hugann seiðir
dul og niðurlút.
Sjáðu, hvernig fjólan ung og feimin
fer í bláan kjól
meðan ein á bungu, björt og dreymin
brosir melasól.
*
Sjáðu, hvernig dropi á mosadýi
dýra speglar mynd.
Það er eins og ævintýri stígi
upp úr hverri lind.
Vorið opnar út um holt og móa
enn sinn leyndardóm.
Þegar hlíðin fer að gróa, Gróa,
gróa lífsins blóm.
Hjónin Haraldur Jónsson (1924 – 1988) og Gróa Guðmunda Björnsdóttir (1926 – 2020).
Útvegsbændahjónin Haraldur Jónsson og Gróa Guðmunda Björnsdóttir framan við setur þeirra að Görðum í Önundarfirði.
Stjórn Slysavarnadeildarinnar Sæljóss á Flateyri til margra ára.
F.v: Júlíana Kristín (Stella) Jónsdóttir (1928 – 2021), Gróa Guðmunda Björnsdóttir (1926 – 2020) og Kristín Guðmundsdóttir (1932 – 2006).
Skráð af Mernningar-Bakki.
