Bréf Gauta Eiríkssonar, kennara, frá Stað í Reykhólasveit til Landverndar. Birt með leyfi höfundar.
Góðan dag.
Í dag las ég frétt á ruv.is þess efnis að Landvernd hefði séð ástæðu til að hrósa sveitarstjórn Reykhólahrepps fyrir að sýna umhverfinu umhyggju með því að skoða nýja leið í gegnum sveitarfélagið. Ég geri ekki athugasemd við að Landvernd berjist gegn vegagerð um Teigsskóg en ég geri athugasemdir við þessa fréttatilkynningu frá ykkur.
Sú leið sem þið eruð að hrósa sveitarstjórn fyrir að hafa skoðað hefur verið kölluð R-leið (A3 er sambærileg leið sem Vegagerðin skoðaði og er í grundvallaratriðum eins og R-leið nema hvað brúin er ekki eins) hefur ekki farið í gegnum umhverfismat. Þau gögn sem hreppurinn lét vinna fyrir sig (skýrsla Multiconsult og valkostagreining Viaplan) notuðust við umhverfismat á leið sem Vegagerðin kallaði A1 (ég kem að samanburðinum á þessum leiðum síðar í þessu bréfi). Sú leið er í grundvallaratriðum ólík R-leið.
Ég á svolítið erfitt með að átta mig á af hverju samtök eins og Landvernd sjá ástæðu til að taka afstöðu með leið sem ekki hefur verið rannsökuð. Á það bæði við um umhverfisáhrifin og brúarsmíðina. Skýrsla Multiconsult byggir ekki á neinum rannsóknum um brúarstæðið því þær rannsóknir hafa ekki farið fram.
Það er alls ekki þannig að R-leiðin valdi ekki umhverfisáhrifum. Þetta er ekki samanburður við ÞH-leiðina en þessi atriði komu ekki nóg vel fram í valkostaskýrslu Viaplan. Ég get ekki útskýrt af hverju það var. Helstu umhverfisáhrifin eru:
- Innan við Reykhóla fer vegurinn um vatnsverndarsvæði þorpsins. Vegurinn er fyrir neðan brunnana eins og þeir eru í dag en vatnsverndarsvæðið nær skilgreint langt niður fyrir veg. Samkvæmt R-leið þá kemur öll þungaumferð fyrir Vestfirði inn á vatnsverndarsvæði þorpsins (eftir að Dýrafjarðargöng og Dynjandisheiði klárast). Þetta kemur ekki fram í valkostagreiningu Viaplan því sveitarstórn telur veginn frá Reykhólum og inn í Berufjörð ekki hluta af þessari leið þó öll umferðin fari um hann.
- Utan við Reykhóla fer vegurinn yfir mólendi og votlendi. Það eru tugir hektara af ósnortnu votlendi sem fer undir veg en þarna er lítill halli á landinu og því þarf að þurrka upp land langt út fyrir veginn. Nýr vegur út Reykjanesið takmarkar einnig endurheimt votlendis á stóru svæði. Endurheimt votlendis er talin vera skilvirk leið til að minnka kolefnisfótspor Íslands. Vegurinn sem liggur út Reykjanesið í dag er örmjór og er langt frá því að hafa þann burð sem þarf undir væntanlega umferð. Því þarf að byggja upp nýjan veg og hafa nær fullkomin jarðvegsskipti undir þann veg. Samkvæmt 61.grein laga um náttúrvernd (2013 nr.60 10.apríl) njóta votlendi stærri en 20.000 fermetrar sérstakrar verndar. Það er ekki nema tveir hektarar og þetta votlendi er mun stærra. Þetta votlendi er að mestu þar sem gerður væri nýr vegur yst á Reykjanesinu. Grein 61 í þessum lögum er sama greinin og gefur Teigsskógi vernd.
- Laga þarf veginn út Barmahlið með miklu raski þar til að vegurinn uppfylli þá öryggisstaðla sem svona vegur þarf að uppfylla. Ef laga á veginn á þann hátt að minnka brekkur þá þarf að fara mjög nálægt torfbænum í Börmum. Oddvitinn segir að það þurfi að laga veginn hvort sem er. Það er að hluta til rétt en það er tvennt ólíkt að laga hann fyrir þá umferð sem fer um hann í dag og síðan þá umferð sem gert er ráð fyrir síðar þegar öll Vestfjarðaumferðin bætist við. Hér skiptir ekki öllu hvenær þetta yrði gert.
- Vegurinn liggur í gegnum friðland en æðarvarpið á Stað og í Árbæ (yst á Reykjanesinu) er friðlýst frá 2. júní 2009. Hluti af þeim grjótnámum sem nefndar eru í skýrslu Multiconcult eru innan þessa friðlands.
- Þverunin yfir Þorskafjörðinn fer yfir sjávarfitjar og leirur sem lítið hafa verið rannsakaðar. Það gerir ÞH leiðin líka en á ekki á sama stað.
Eins og áður kom fram þá virðist valkostagreining Viaplan byggja á umhverfismati á leið A1 (það er eina matið sem hefur farið fram á þessu svæði). Leið A1 er ólík R/A3 í grundvallaratriðum:
Leið A1 sendir ekki alla umferðina um vatnsverndarsvæði þorpsins og um Barmahlíðina.
Leið A1 liggur ekki nema að litlu leyti um friðlandið yst á Reykjanesinu en ekki þvert yfir það mitt eins og R-leiðin. Sama má segja um votlendið.
Leið A1 krefst ekki vegar af sömu stærðargráðu hvorki utan né innan við Reykhóla.
Vegagerðin fór yfir þessi mál eftir að skýrsla Multiconcult kom út í haust. Í þeirra skýrslu kemur fram að ætluð umhverfisáhrifin af R-leið séu ekki marktækt minni.
Af ofangreindu sé ég ekki að Landvernd geti staðið við þessa fréttatilkynningu. Trúverðugleiki samtakanna er í húfi. Það er ekki hægt að halda svona fram án þess að vitna í gögn eða kynna sér málið vel. Ég geri ekki athugasemd við að samtök eins og Landvernd skipti sér af vegagerð eða öðrum framkvæmdum. Það er hins vegar verra þegar það er gert á þennan hátt.
Ef umhverfið á að ráða í þessu máli þá er svarið við því ekki R-leið.
Með bestu kveðju
Gauti Eiríksson
