Fyrstu niðurstöður úr rannsókninni sem nefnist Áfallasaga kvenna eru sláandi. Þær sýna að fjórðungur kvenna hefur orðið fyrir nauðgun eða nauðgunartilraun á lífsleiðinni og sama hlutfall hefur verið beitt líkamlegu ofbeldi. Niðurstöðurnar leiða enn fremur í ljós að ríflega 40 prósent þátttakenda í rannsókninni eiga sögu um framhjáhald eða höfnun af hendi maka og svipað hlutfall hefur orðið fyrir andlegu ofbeldi eða einelti í barnæsku eða á fullorðinsárum. Einn af hverjum sex þátttakendum í rannsókninni á að baki lífshættuleg veikindi eða meiðsl og um það bil þriðjungur erfiða fæðingarreynslu.
Vísindamenn við Háskóla Íslands hófu á vormánuðum 2018 afar metnaðarfullt rannsóknarverkefni undir yfirskriftinni Áfallasaga kvenna. Rannsóknin miðar að því að skapa þekkingu um umfang, áhættuþætti og heilsufarslegar afleiðingar áfalla og ofbeldis sem konur verða fyrir en samfélagsleg umræða síðasta árs sýnir að mikilvægt er að varpa ljósi á áhrif þessara þátta á heilsufar kvenna hér á landi.
Öllum konum á Íslandi, 18 ára og eldri, býðst að taka þátt í rannsókninni með því að svara rafrænum spurningalista um áfallasögu sína og heilsufar á vefnum afallasaga.is. Viðtökur hafa verið góðar; á vormánuðum fengu um 50 þúsund konur boð um þátttöku og um 23 þúsund þeirra hafa þegar svarað spurningalista sem finna má á vef rannsóknarinnar. Ofangreindar niðurstöður eru þær fyrstu sem eru gerðar opinberar úr rannsókninni.
Forsprakkar rannsóknarinnar, Unnur Valdimarsdóttir og Arna Hauksdóttir, prófessorar við Læknadeild Háskóla Íslands, eru ánægðar með viðtökur rannsóknarinnar og telja nokkrar mögulegar skýringar vera á þessu háa hlutfalli svarenda með áfallasögu. „Hlutfallið er ívið hærra en mælst hefur í fyrri rannsóknum hér á landi. Svörun er nokkuð jöfn yfir aldurshópa, búsetu og menntunarstig og endurspeglar rannsóknarhópurinn því kvenþjóðina nokkuð vel. Það er hugsanlegt að konur með áfallasögu kjósi frekar að taka þátt í rannsókninni en hins vegar verður að hafa í huga að í kjölfar aukinnar opinnar samfélagsumræðu um kynbundið ofbeldi, sem birtist okkur m.a. í #metoo byltingunni, verður ákveðið endurmat meðal kvenna á upplifunum sínum. Það er því einnig hugsanlegt að þetta háa hlutfall endurspegli raunverulega tíðni þessara áfalla meðal kvenna á Íslandi. Frekari gagnasöfnun frá fleiri konum og gagnagreining á komandi mánuðum mun leiða það í ljós,“ segir Unnur.
Í nóvember munu um 60 þúsund konur um allt land fá boð um þátttöku í rannsókninni en vonir rannsakenda standa til að fá alls um 40-50.000 konur til þátttöku. Rannsóknarverkefnið er fjármagnað af Evrópska rannsóknarráðinu og Rannís og er ein stærsta vísindarannsókn sem unnin hefur verið á þessu sviði á heimsvísu.
„Góð þátttaka kvenna í rannsókninni skiptir sköpum fyrir vísindalegt gildi hennar og svör hverrar einustu konu skiptir máli, óháð því hvort hún á mikla, litla eða enga sögu um áföll. Það er afar mikilvægt að skapa örugga vísindalega þekkingu á þessari skuggahlið kvenlegrar tilveru,“ segir Arna.
Hægt er að taka þátt í rannsókninni á vefnum afallasaga.is
Sæbjörg
sfg@bb.is
