Umhverfissjóður sjókvíaeldis sendi frá sér tilkynningu í ágúst þar sem farið er yfir fjármögnun sjóðsins. Þar kemur fram að öll fjármögnun sjóðsins komi frá fyrirtækjum í sjókvíaeldi en að sjóðurinn sé sjálfstæður sjóður í eigu ríkisins og á forræði ráðherra. Markmið sjóðsins er að lágmarka umhverfisáhrif sjókvíaeldis. Úr sjóðnum er greiddur kostnaður við rannsóknir vegna burðarþolsmats, vöktunar og annarra verkefna sem stjórn sjóðsins ákveður. Jafnframt er heimilt að veita veiðiréttarhöfum styrki úr sjóðnum til að mæta þeim kostnaði eða tekjumissi sem þeir hafa orðið fyrir vegna tjóns sem er ekki hægt að rekja til ákveðinnar eldisstöðvar. Aðalmenn í stjórn Umhverfissjóðs sjókvíaeldis eru nú:
Ásta Einarsdóttir, atvinnuvega og nýsköpunarráðuneytinu, formaður, tilnefnd af ráðherra
Þorgils Torfi Jónsson, Hellu, tilnefndur af Landsambandi veiðifélaga.
Sesselja Bjarnadóttir, Reykjavík, tilnefnd af umhverfis- og auðlindaráðuneytinu.
Einar K Guðfinnsson, Reykjavík, tilnefndur af Landsambandi fiskeldisstöðva.
Ráðstöfunarfé Umhverfissjóðs sjókvíaeldis er innheimt árgjald af rekstrarleyfishöfum sjókvíaeldis og arður af eigin fé sjóðsins og Matvælastofnun annast álagningu og innheimtu árgjalds. Seinustu þrjú ár hafa rekstrarleyfishafar sjókvíaeldis greitt um og yfir 70 milljónir á ári í Umhverfissjóðinn og umsóknir í hann hafa aukist jafnt og þétt, eða frá 6 umsóknum og 38 milljóna króna úthlutunum upp í 33 umsóknir árið 2018, þar af 14 samþykktar og samtals 228 milljónir í úthlutanir.
Í upphafi var meirihluti umsókna frá Hafrannsóknastofnun og Veiðimálastofnun. Þessar stofnanir voru svo sameinaðar þann 1. júlí árið 2016. Árið 2015 runnu allir styrkir sjóðsins til Hafrannsóknastofnunar og Veiðimálastofnunar og 60% árið 2016. Árið 2017 runnu 73% styrkjanna til Hafrannsóknastofnunar og 68% árið 2018. Umsóknir og úthlutanir til háskóla, rannsóknarfyrirtækja og stofnana á landsbyggðinni hafa hins vegar aukist og þá sérstaklega á þessu ári.
Líkt og áður kom fram er Umhverfissjóður sjókvíaeldis alfarið fjármagnaður af rekstrarleyfishöfum sjókvíaeldis. Sérstök tímabundin fjárveiting til fiskeldismála var hins vegar veitt á árinu 2018 þegar framlag til Hafrannsóknastofnunar var hækkað um 90 milljónir króna sem sérstaklega var ætlað í vöktun sjókvía vegna mögulegrar erfðablöndunar. Það framlag kom hins vegar ekki til Umhverfissjóðs sjókvíaeldis.
Frumvarp til laga um fiskeldi var lagt fram á Alþingi nú í vor en hlaut ekki afgreiðslu. Hefði það frumvarp verið samþykkt óbreytt hefðu útgjöld ríkisins til fiskeldismála aukist um 83 milljónir króna á árinu 2019. Með frumvarpinu var hins vegar ekki ætlunin að auka ráðstöfunarfé Umhverfissjóðs sjókvíaeldis árið 2019, heldur gengið út frá því að fjármögnun yrði óbreytt skv. gildandi lögum. Atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið ætlaði að fjármagna þessi útgjöld ársins 2019 innan útgjaldaramma ráðuneytisins.
Í fjárlögum kemur fram að Umhverfissjóður sjókvíaeldis fái árlega framlag úr ríkissjóði. Ástæða þessa er sú að með tilkomu nýrra laga um opinber fjármál sem tóku gildi þann 1. janúar árið 2016 varð breyting á því sem nefnist markaðar tekjur. Á slíkt við um hinar ýmsu stofnanir og sjóði að þrátt fyrir að viðkomandi innheimti markaðsgjald er það ekki lengur skilgreint sem markaðar tekjur. Þannig var 20.gr. e. í lögum nr. 71/2008 um fiskeldi breytt. Í stað þess að þar stæði: Rekstrarleyfishafi sjókvíaeldis skal greiða árlegt gjald að upphæð 12 SDR fyrir hvert tonn sem heimilt er að framleiða samkvæmt rekstrarleyfi og rennur það óskipt til Umhverfissjóðs sjókvíaeldis, stendur nú að gjaldið skuli renna óskipt í ríkissjóð. Þó breyting hafi orðið á þessu hefur ríkissjóður ekki sett fjármuni inn í Umhverfissjóð sjókvíaeldis og það fé sem sjóðurinn hefur til umráða ræðst áfram af þeirri upphæð sem rekstrarleyfishafar sjókvíaeldis greiða í árgjald hverju sinni.
Sæbjörg
bb@bb.is
