Matís á Ísafirði, Arnarlax á Bíldudal, Arctic Protein í Borgarnesi og Háskóli Íslands rannsaka nú hvernig og hvort hægt sé að nýta lífvirk efni úr blóði laxfiska til manneldis. Frá þessu er sagt í Fiskifréttum. Blóð í laxfiskum er 7-10% af þyngd hvers fisks og áætla má að við laxfiskaeldi hér við land falli til hátt í 2 þúsund tonn af blóði á ári við blóðgun. Samkvæmt reglugerðum á að farga blóðinu með urðun en það hefur fram til þessa verið losað í sjóinn með ærnum tilkostnaði. Þessi fyrirtæki og stofnanir sem eru í samstarfi eru að skoða hvernig best verði staðið að blæðingu laxfiska og að skilja blóð frá vinnsluvatni.
Gunnar Þórðarson sem rekur útibú Matís á Ísafirði er verkefnastjóri og hann segir að vandamálið sé þríþætt; kostnaður við förgun, neikvæð umhverfisáhrif og verðmæti fara í súginn. Mikilvægt er að hægt sé að leysa umhverfisvandamál og skapa verðmæti um leið.
Þetta er vandamál fiskeldis um allan heim, en blóðvatn úr villtum fiski er losað aftur í sjóinn. Í fiskeldi getur þessu fylgt sýkingarhætta og þar af leiðandi mikið tjón fyrir eldisfyrirtækin og eins hefur þessi losun neikvæð umhverfisáhrif, sem og sjónmengun við sláturhús/-báta. Með nýjum aðferðum við blæðingu gætu einnig opnast tækifæri til að auka enn frekar gæði aðalafurðanna, það er að segja flaka laxfiskanna. Matís hefur um áraraðir stundað rannsóknir á blæðingu þorskfiska og þróað aðferðir til að tryggja sem besta blæðingu. Litið er á blóðleifar í flökum sem gæðavandamál, bæði veldur það þránun við geymslu og styttir geymsluþol afurðanna. Í verkefninu verður farið í að þróa bestun blæðingar með líkum hætti og gert hefur verið við villtan fisk.
Gunnar segir að tvær leiðir séu einkum til skoðunar. Sú fyrri er þurrblæðing sem felst í því að fiskinum er látið blæða án þess að vera í vatni. Talið er að 70% blæðing geti farið fram með þessari aðferð. Í framhaldi af þurrblæðingunni er fiskurinn settur í vatnsblæðingu og látinn klára sig þar. „Við þurfum líka að negla það niður hvaða hlutfall fisks og vatns gefur bestu blæðinguna og hversu oft þarf að skipta um vatn. Þarf að vera sírennsli eða hvenær er best að skipta um vatn? Einn mikilvægasti þáttur verkefnisins verður þó að þróa búnað til að hreinsa blæðingar- og vinnsluvatn þannig að engin lífræn losun sé út í náttúruna, og á sama tíma verða til tækifæri til nýsköpunar í framleiðslu og verðmætasköpun,“ segir Gunnar.
Umhverfissjóður sjókvíaeldis veitir fjármuni til rannsóknarinnar og verður verkefnið unnið í nánu samstarfi við Arnarlax á Bíldudal, enda leggja þeir mikla áherslu á umhverfisvæna framleiðslu. Einnig kemur Arctic Protein í Borgarnesi að verkefninu en Arctic Protein sérhæfir sig í framleiðslu á fóðri fyrir gæludýr. Vörurnar eru alfarið unnar úr slógi og afskurðum af íslenskum laxfiskum.
Í verkefninu verður blóðið efnagreint og skimað fyrir verðmætum eiginleikum sem leynast í því. Þetta verður grunnur fyrir frekari rannsóknir og hugsanlega vöruþróun á verðmætum afurðum úr blóðinu. Gunnar segir að horft sé til þess að nýta blóðið til framleiðslu á vörum til manneldis. Mikill markaður er fyrir omega fitusýrur og eins fyrir ensím í blóði. Kaupendur þess gætu verið snyrtivöru- og lyfjaframleiðendur sem og framleiðendur hollustufæðu. Járn er einnig bundið við blóðrauðann og mögulegt er að einangra það og framleiða. Gunnar segir vinnslu af þessu tagi og vöruþróun vera óplægðan akur svo tækifærin eru mikil, fari rannsóknirnar eins og til er vonast. Gunnar segir í samtali við Fiskifréttir að frekari frétta af verkefninu megi vænta á næsta ári.
Sæbjörg
bb@bb.is
