Myndavélin og myndir sem við tökum sjálf, virðast orðin helsta sönnunargagn þess að við gerum eitthvað sem vert er að taka eftir. „Mynd, eða það gerðist ekki,“ heyrist stundum kastað fram í gamni og fæstir hugsa um að eitthvað eða einhver geti kannski skaðast vegna myndatökunnar. En svo var mögulega þegar ljósmyndari náði flottri mynd á Hornströndum þar sem tófa var að selflytja yrðlinga sína yfir á. Fréttin birtist á vef Morgunblaðsins en Umhverfisstofnun og Náttúrufræðistofa hafa bent á að líklega var tófan að flytja yrðlinginn vegna þess að ljósmyndarinn hafði elt hana í tvo tíma, eins og segir í fréttinni, og tófunni hefur fundist afkvæmum sínum vera ógnað.
Umhverfisstofnun og Náttúrufræðistofa hafa þess vegna sent frá sér eftirfarandi tilkynningu og allir ættu að muna að bera virðingu fyrir bæði mönnum og dýrum:
Innan friðlandsins á Hornströndum er tófan friðuð og mikilvægt að gestir svæðisins gefi dýrunum frið, sérstaklega við greni á grenjatímum. Rannsóknir hafa verið framkvæmdar innan Hornstranda á áhrifum ferðamanna á refi. Benda niðurstöður þeirra rannsókna til að vaxandi áhugi ferðamanna á að skoða og mynda yrðlinga á greni geti haft neikvæð áhrif. Rannsóknirnar hafa leitt í ljós að foreldrar eyða minni tíma í fæðuöflun og fæðugjafir yrðlinga þar sem ferðamenn hafa greiðan aðgang að grenjum þeirra.
Myndin sem birtist með fréttinni sýnir læðu flytja yrðing yfir á, en með því er hún að færa sig og yrðinganna á milli grenja. Þetta gera refir gjarnan, telji þeir sér ógnað. Má leiða að því líkur að sá flutningur hafi átt sér stað vegna þeirra truflunar sem hún varð fyrir er hún var elt uppi.
Náttúrufræðistofnun Íslands, Melrakkasetur Íslands og Umhverfisstofnun hafa sett fram leiðbeiningar um refaskoðun. Óskað er eftir að ferðafólk á Hornströndum fari að þeim. Áður en haldið er á refaslóðir er mælt með að gestir kynni sér lífshætti villtra refa. Það má t.d. gera með því að heimsækja Melrakkasetur Íslands. Mikilvægt er að þekkja þarfir dýranna og átta sig á því að þau þurfa næði til að geta sinnt eigin þörfum og afkvæma sinna. Vegna þess hve óðulin á Hornströndum eru lítil og stutt í næstu nágranna er lítið svigrúm fyrir dýrin til að fara annað til að leita öryggis, finna fæðu og vernda afkvæmi sín.
Fyrir utan að kynna sér og virða almennar reglur um umgengni við náttúru og dýralíf er mikilvægt að hafa í huga eftirfarandi:
* Sýnið tillitssemi, verið þolinmóð. Farið helst ekki fara nær ref eða greni en 40 metra.
* Reynið að takmarka þann tíma sem þið eruð í nágrenni við dýrin eða grenið við 20 mínútur.
* Ef þið sjáið ref sem ykkur langar að fylgjast með, er besta leiðin að halda kyrru fyrir og fylgjast með úr fjarlægð. Ef þið eruð hljóð og forðist óþarfa hreyfingar er ekki ólíklegt að dýrið komi sjálft til ykkar, svo fremi sem það finni sig öruggt.
* Ef þið þurfið að fara framhjá greni, gangið rösklega en hljóðlega og ekki staldra við fyrr en í a.m.k. 40m fjarlægð frá greninu. Ef þið eruð í hópi er best að halda saman og lágmarka þann tíma sem það tekur að fara framhjá greninu.
* Forðist að fara á milli foreldra og afkvæma og gefið pláss til að dýrin geti komist leiðar sinnar.
* Ef dýrin sýna merki um óöryggi eða hræðslu, færið ykkur fjær eða yfirgefið staðinn.
* Þó dýrin virðist róleg og spök er ekki víst að þau séu sátt. Nærvera fólks getur komið í veg fyrir að foreldrar sinni yrðlingum og þeir fá ekki næga næringu.
* Nauðsynlegt er að dýrin fái frið til að afla fæðu og sinna afkvæmum, t.d. milli kl. 19:00 og 9:00.
* Hundar koma í veg fyrir að ferðamenn geti skoðað refi í náttúrulegum heimkynnum. Ólíklegt er að refir sjáist þegar hundur er á ferð og í nokkurn tíma eftir að hundurinn er farinn. Ef þið eruð með hund, hafið hann í taumi og komið í veg fyrir að hann geti farið að refagreni.
* Refagreni eru friðuð með lögum: “Skylt er að ganga vel um greni og ber að skilja við það eins og komið var að því. Óheimilt er að eyðileggja greni. Ekki má láta hunda hlaupa um á greni á grenjatíma né hafa þar óþarfa umgang.“ (lög nr. 64/1994, reglugerð nr. 437/1995).
Sæbjörg
bb@bb.is
