Okkar góða land þarf nýjar uppfærslur í byggðamálum. Gamla byggðastefnan, hver sem hún var, er löngu gengin sér til húðar. Út af fyrir sig ber ekki að vanþakka það sem gert hefur verið á liðnum árum til endurreisnar. Menn voru í góðri trú eins og oftast þegar ákvarðanir eru teknar. En nú hafa menn aðra sýn. Endalausar smáskammtalækningar eru vonlitlar þegar á heildina er litið. Þær eru meira og minna atkvæðaveiðar á röngum forsendum. En hvað á að koma í staðinn?
Við sveitamennirnir gerumst svo djarfir að benda á, að stjórnvöld þurfa að standa að nokkrum stórtækum, almennum aðgerðum fyrir byggðir landsins nú þegar. Ef þau bera gæfu til þess, mun flest annað koma sjálfkrafa í kjölfarið. Gömlu góðu frumatvinnuvegirnir, sjávarútvegur, landbúnaður og iðnaður hverskonar ásamt ferðaþjónustu verða áfram kjölfestan. Atvinnumál eru undirstaða alls mannlífs í landinu. En það er lífsnauðsyn fyrir þjóðina að hún líti á Ísland sem eina heild. Ef við höldum jafnvæginu í byggðinni með almennum aðgerðum, þurfa stjórnvöld ekkert að skipta sér af hvar fólkið vill búa.
Nokkur dæmi um bráðnauðsynlegar, almennar aðgerðir, sem þola enga bið:
1. Samgöngur á landi. Heilsárssamgöngur á landi eru grundvallaratriði fyrir allar byggðir landsins. Allir ættu að komast akandi þangað sem þeir vilja fara ef veður leyfir, hvenær sem er. Það myndi gjörbreyta flestu hér á landi.
2. Öruggt rafmagn. Allir íbúar landsins geti stólað á rafmagn allan sólarhringinn árið um kring. Nýta þær vatnsvirkjanir sem fyrir eru eins vel og kostur er og reisa nýjar þar sem algjör nauðsyn krefur. Styrkja dreifikerfi raforku þar sem þörf er á. Allt samkvæmt ströngustu kröfum Lloyd‘s í umgengni við náttúruna og Náttúrulistasalinn Ísland. Langtímamarkmið að allar raflínur fari í jörð.
3. Heilbrigðisþjónusta sem dugar. Allir geti fengið lækningu og fyrirbyggjandi heilsueftirlit í heimabyggð sé þess kostur. Hver einasti landsmaður hafi sinn heimilislækni líkt og var áður. Allir hafi beinan persónulegan aðgang að sínum lækni. Það mun koma í veg fyrir mörg mistök og þjáningar og spara heilbrigðisþjónustunni ómældar upphæðir sem hægt er að nota annarsstaðar í því kerfi. Um það var talað fyrir nokkrum árum, að virkt og rétt stillt heimilislæknakerfi geti sinnt 95 prósent þess vanda sem leitað er með til heilsugæslu. Spara þannig heilbrigðiskerfinu í heild umtalsverðar fjárhæðir. Er þetta ekki ennþá grunnurinn? Eða eigum við að horfa endalaust upp á að menn verði úti á hverjum degi í okkar góða heilbrigðiskerfi?
„Greiður aðgangur að heimilislækni, þekking á sjúklingi og fjölskyldu hans, ásamt trausti og samfellu í meðferð, er það mikilvægasta í þjónustu heilsugæslunnar og skiptir höfuðmáli. Slíkt verklag sparar mikla fjármuni.“ Svo skrifaði Halldór Jónsson, formaður Félags íslenskra heimilislækna, í Læknablaðinu fyrir nokkrum árum. Vituð ér enn eða hvat?
4. Örugg nettenging um land allt. Menn geti unnið við tölvuna sína hvar sem er og hvenær sem er á mesta mögulega hraða. Ljúka verkinu strax!
Hvar á að taka peningana?
Ríkissjóður gefi út 50-75 milljarða skuldabréf á ári næstu fimm ár með sæmilegum vöxtum. Verkefni fyrir lífeyrissjóði og aðra sem hafa mikið fé undir höndum. Lánið endurgreiðist með sköttum sem lagðir eru á umferðina næstu 40 ár. Og því ekki happdrættisskuldabréf líka fyrir almenning?
Vegtollar lagðir á þar sem nauðsyn krefur.
Hlutur ríkins í Íslandsbanka verði seldur. Raunhæft verð, varlega áætlað, 130-140 milljarðar.
Alls ca. 500 milljarðar í 5 ár, sem komi til viðbótar núverandi framlögum.
Kannski stór upphæð, en hvað kosta allar hótelbyggingarnar sem við höfum byggt á liðnum árum?
Niðurlag:
Þegar þetta er allt komið í kring innan örfárra ára, getur landsstjórnin minnkað stórlega allt byggðavesen. Landsins þegnar velji sér búsetu þar sem þeim þóknast. Sveitarstjórnir verði raunverulega gerðar ábyrgar fyrir sem flestum málum, hver á sínu svæði. Fjárveitingar til þeirra verður þá að stórauka. Ríkið dragi saman seglin þar á móti og fækki starfsmönnum verulega. Margar ríkisstofnanir lagðar niður, eða sameinaðar. Punktur og basta!
Hallgrímur Sveinsson, Guðmundur Ingvarsson, Bjarni G. Einarsson
