Sumir menn varpa ljóma á umhverfi sitt. Jafnvel án þess að gera sér grein fyrir því sjálfir. Þeir hreykja sér ekki. Oft er þetta listafólk. En megineinkenni góðra listamanna er hógværð og lítillæti. Nægjusemi og mannkærleikur áberandi. Að gera grín að sjálfum sér er mörgum þeirra algjör nauðsyn. Og græskulausar gamansögur um náungann ómissandi.
Gott framtak öllum til sóma
Um daginn sýndi sjónvarpið okkar þátt um einn slíkan mann, Vestfirðinginn, harmonikusnillinginn og rakarann Vilberg Vilbergsson, Villa Valla. Full ástæða er til að vekja athygli á því góða framtaki. Nefnist myndin Villi Valli á tónleikum. Þar spilar hann með fjórum öðrum landsþekktum tónlistarmönnum, þeim Eyþóri Gunnarssyni, Matthíasi M. Hemstock, Eðvarði Lárussyni og Andra Ólafssyni. En myndin er ekki síður skemmtileg frásögn af æviferli hans, þar sem brugðið er upp ýmsum svipmyndum. Þetta er hugljúf heimildarmynd í minningu Guðnýjar Magnúsdóttur (1929-2017), eiginkonu meistarans og er öllum til sóma sem þar leggja hönd að verki. Tal, tónar og kvikmyndataka í mjög góðu lagi. Framleiðandi er Edinborg, Menningarmiðstöð í samvinnu við Flugbeittan kuta. Jón Sigurpálsson, Margrét Gunnarsdóttir og Matthildur H. J. sáu um undirbúning og hugmyndavinnu, myndin er eftir Snævar Sölvason og upptaka og endurvinnsla er í höndum Loga Ingimarssonar, svo nokkrir séu nefndir sem koma að þessari vinnu.
Hefur aldrei eignast bíl!
Villi Valli er nú 88 ára. Tólf ára byrjaði hann að leika fyrir dansi á Flateyri. Kunni þá þrjú lög á nikkuna bróður síns. Enn er hann ungur í anda og hjólar um bæinn sinn, Ísafjörð, þar sem hann hefur verið búsettur stærstan hluta ævinnar. Aldrei eignast bíl. Er einhvernveginn öðruvísi en margir aðrir. Fremstur meðal jafningja í sinni grein á tónlistarsviðinu. Geislandi glaður og húmoristi eins og þeir gerast bestir hér fyrir vestan. Gæti þess vegna verið um sextugt og er það í raun þó þjóðskráin segi annað!
Er sérvitur og það er fínt!
Í myndinni er meðal annarra rætt við samstarfsmenn Villa Valla og vini til margra áratuga, Samúel Einarsson og Magnús Reyni Guðmundsson. Eiga þeir ekki nógu sterk orð til að lýsa meistara sínum. Magnús Reynir segir hann sérvitran á sinn hátt og bætir við að það sé bara fínt. Spili ekki bara á harmoniku heldur mörg fleiri hljóðfæri. Snillingur á saxófón til dæmis.
Samúel segir að hann sé lífsglaður. Hann var svona allan daginn á rakarastofunni. Segist hafa öfundað hann á morgnana, hvað hann gat hlegið fyrir hádegi! Samúel nefnir að Villi Valli sé svakalega mikill smiður og teiknari. Og fleira og fleira.
Satchmo átti lítið hús – það nægði honum!
Matthías Johannessen ræddi eitt sinn við Louis Armstrong, Satchmo eða Mister Jazz. Hann kom hingað til lands og hélt tónleika 1965 (M samtöl 1 1965):
„Ég er mjög venjulegur maður, ég borga reikningana mína, lifi fábreyttu lífi, hvíli mig þegar ég get. Ég á lítið hús – það nægir mér. Mig langar ekkert til að eignast allan heiminn. Og svo er eitt, sem fólk hugsar of lítið um, heilsuna sína. Sumir eignast peninga og verða ríkir, en missa heilsuna. Til hvers er það? Það eru litlir hlutir, sem ráða úrslitum í lífinu, við eigum að rækta þá, gæta okkar. Ég er ánægður með það sem ég hef, raka mig rólega, borða hægt, slappa af, og þegar komið er til mín og sagt: Jæja, nú á konsertinn að byrja, þá stend ég upp, kvíðalaus, tek trompettið mitt…. og engum líður betur en Satchmo. Þá er ég fullkomlega rólegur og í essinu mínu.“
Einhvern veginn sýnist leikmanninum að jassistarnir tveir, Villi Valli og Satchmo, eigi margt sameiginlegt ef að er gáð.
Fyrir okkur, sem höfum fylgst með Villa Valla úr nokkurri fjarlægð, er þessi heimildarmynd um hann hvalreki. Mætti slíkt vera oftar á dagskrá.
Hallgrímur Sveinsson
