„Með kjafti og klóm“
Síðasta fjárhagsáætlun sveitarstjórnar þetta kjörtímabilið var afgreidd samhljóða 14. desember 2017. Niðurstaðan sú að fjárhagsleg afkoma sveitarfélagsins heldur áfram að styrkjast umtalsvert, framkvæmdum fjölgar og fleiri viðhaldsverkefnum er sinnt.
Það er sérstök tilfinning að klára þennan krefjandi áfanga ársins, stefna og markmið sveitarfélagsins klár fyrir árið 2018. Það er eins og andrúmsloftið hafi fengið syndaaflausn þegar maður andar að sér umhverfinu eftir þennan síðasta sveitarstjórnarfund ársins.
Að auki eru þetta fyrstu merki þess að kjörtímabilinu fari að ljúka. Næst verður kosið í maí 2018, nýjar sveitarstjórnir munu í kjölfarið líta dagsins ljós. Kannski með klofin skjöld eftir átök kosningabaráttunnar – kannski með fulla tösku af sól og bjartsýni. Skiptir engu, framundan eru krefjandi verkefni, fyrir óhræddar hendur. Þannig, og bara þannig, gerum við betur í dag en í gær.
Óhrædd.
Eitt kjörtímabil dregur fram alla kosti og ókosti í einum sveitarstjórnarmanni. Sum mál sýna þínar bestu hliðar, „þvílíkur mannkostur“ er hrópað. Önnur draga fram breyska eiginleika, mann sem tók ekki rétta ákvörðun, „þvílíkur siðleysingi“ er kallað. Eitt er sameiginlegt báðum málum; á bakvið er einlægur vilji til að gera vel.
Á milli sigla stóru verkefnin, þessi sem geyma mótun og framtíð samfélagsins í DNA þráðum sínum. Stundum hef ég það á tilfinningunni að stórum málunum hljóti að líða eins og Van Gogh, áður en heimurinn kveikti á þessum áhrifamanni listasögunnar. Áhrifamikil, afskipt, stundum örvingla af áheyrnarleysi.
Samanlagt gefur þetta mynd af manni – okkur. Við erum gott fólk sem vill vel. Við viljum stækka og þroskast, og glímum stöðugt við brestina í sjálfum okkur.
Litið til baka…
Fjárhagsleg styrking sveitarfélagsins
Sé horft aftur yfir kjörtímabilið sést árangur og framþróun, þegar kemur að stórum málum er varða tilvist og framtíð sveitarfélagsins. Fjárhagsleg afkoma sveitarfélagsins hefur styrkst mjög, svo eftir er tekið. Sjálfstæði sveitarfélaga felst ekki í sögu og tilfinningum, ekki í rómantík og sérstöðu einstaklinga, verkefna eða ættbálka. Sjálfstæði sveitarfélaga er bundið í fjárhagslegan styrk. Síðan má svitna yfir andleysi þessarar staðhæfingar – það breytir hins vegar ekki niðurstöðunni, og um einbeittan vilja hins opinbera að fækka minni sveitarfélögum.
Samhent sveitarstjórn
Þegar horft er yfir kjörtímabilið sést samheldin sveitarstjórn sem glímdi sameiginlega við verkefni dagsins. Upptaktur síðustu kosninga gaf ekki vísbendingu um slíkt. Hvergi hefur komið fram ágreiningur sem ekki var hægt að leysa, nema í sátt og samtóna niðurstöðu. Í litlu samfélagi þarf
klefinn að vera í lagi, annars vinnst ekki nokkur leikur. Klefinn, í þessu samhengi, er sveitarstjórn Súðavíkurhrepps, samlyndi og samvinna hennar er svar við spurningunni hvers vegna gangi svo vel í sveitarfélaginu.
Atvinnumál á skriði
Þegar horft er yfir kjörtímabilið sést glögglega áhersla sveitarstjórnar á uppbyggingu atvinnumála. Í upphafi kjörtímabilsins var tekin ákvörðun um að ganga til samstarfs við Marigot, móðurfélag Íslenska Kalkþörungafélagsins, um uppbyggingu á starfsemi félagsins í Súðavík. Þessi vinna hefur gengið vel, og stefnt er að framkvæmdum á næsta ári, gangi skipulagsbreytingar eftir. Í skýrslu KPMG, sem sveitarstjórn lét vinna fyrir sig á árinu kemur glögglega fram hvaða ávinningur hlýst af verkefninu. Í samantekt á KPMG kemur eftirfarandi fram:
•Fjöldi beinna nýrra starfa nær hámarki í um 30 manns, sjö árum eftir að útflutningur hefst.
•Fjöldi afleiddra starfa, sem verða til á svæðinu, verði um 12 á sama tíma.
•Íbúar með afkomu vegna kalkþörungaverksmiðju verði um 90 á sama tíma.
•Árlegar greiðslur til ríkissjóðs geta numið um 65 m.kr. og um 89 m.kr. til sveitarfélagsins þegar útflutningur er í hámarki og flest bein störf verða til.
•Árlegar greiðslur til lífeyrissjóða nema um 36 m.kr. þegar útflutningur er í hámarki og flest bein störf verða til.
•Árlegar greiðslur til sveitarfélagsins á atvinnusvæðinu geta numið um 89 m.kr. þegar útflutningur er í hámarki og flest bein störf verða til.
•Árlegar greiðslur til Súðavíkurhrepps vegna hafnargjalda og annarra gjalda geta numið um 56 m.kr. þegar útflutningur er í hámarki og flest bein störf verða til.
Að undaskyldum laxeldisáformum í Ísafjarðardjúpi er því um að ræða stærsta einstaka atvinnuþróunarverkefni við Ísafjarðardjúp, sem lítið en metnaðarfullt sveitarfélag á Vestfjörðum heldur utan um. Verkefni sem geymir þann styrk í sér að geta breytt þróun byggðar í Súðavík, og verið öflugur samverkandi í viðsnúning Ísafjarðardjúpsins. Auðvitað er verkefni af þessari stærðargráðu ekki óumdeilt. Af þeirri ástæðu hefur sveitarstjórn Súðavíkurhrepps kappkostað að halda sem flesta opna fundi um verkefnið á tímabilinu. Nú þegar hafa þrír fundir verið haldnir. Sá síðasti var haldin í Samkomuhúsinu í október, þar sem drög að umhverfismati voru kynnt. Íbúar þannig upplýstir um innihald skýrslunnar og gátu komið með fyrirspurnir. Í kjölfarið var hægt að senda inn umsagnir, ábendingar og gagnrýni.
Sveitarfélagið bindur miklar vonir við uppbyggingu laxeldis við Ísafjarðardjúp. Á kjörtímabilinu hafa fulltrúar sveitarfélagsins staðið í framvarðarsveit Vestfirðinga sem talað hafa, og barist, fyrir máli og réttlæti og skynsemi þessara atvinnuuppbyggingar. Uppbygging laxeldis á Vestfjörðum er ekki bara stærsta atvinnuþróunarmál fjórðungsins, heldur einnig réttlætismál fólksins sem byggir svæðið, ræktar land og líf og lifir fyrir vestfirska framtíð.
Ferðaþjónusta á Vestfjörðum er í stöðugum vexti og verður ein af kjölfestu-atvinnugreinum Vestfjarða um ókomna tíð. Á kjörtímabilinu beitti sveitarstjórn sér fyrir stofnun ferðaþjónustusamtaka Súðavíkurhrepps. Samtökunum er ætlað að gæta hagsmuna atvinnugreinarinnar innan sveitarfélagsins. Þá hafa framkvæmdarverkefni sveitarfélagsins verið mikilvægur stuðningur við atvinnugreinina. Þar má helst nefna framkvæmdir við Hvítanes, við helsta selalátur Vestfjarða, og síðan stærsta verkefni sveitarstjórnar þetta kjörtímailið, ljósleiðararvæðing Inndjúpsins.
Heildarendurskoðun aðalskipulags
Sveitarstjórn Súðavíkurhrepps ákvað á kjörtímabilinu að ráðast í heildarendurskoðun á aðalskipulagi sveitarfélagins. Fyrra skipulag hafði gildistíma til 2018. Sveitarstjórn var einhuga um að tvínóna ekki við hlutina og hefja strax vinnu við heildarendurskoðun. Slíkt er ekki sjálfsagt, mörg minni sveitarfélög eiga í miklum erfiðleikum með slíkar ákvarðanir, enda afar kostnaðarsamt ferli.
Verkefnið er risavaxið, og mun hafa grundvallandi áhrif á alla stefnumótun og þróun Súðavíkurhrepps næsta áratug. Verkefninu vindur vel áfram og vonir standa til um að skipulagsvinnan geti klárast á vor/sumarmánuðum og farið þá í umsagnar- og staðfestingarferli.
Íbúalýðræði
Eitt af áhersluverkefnum sveitarstjórnar hefur verið að efla íbúalýðræði og þátttöku. Af þessu tilefni hafa verið haldnir sex íbúafundir á kjörtímabilinu, og tveir íbúafundir vegna aðalskipulagsvinnu. Þá fór fram vel heppnað íbúaþing, undir stjórn Sigurborgar Kr. Hannesdóttur, í nóvember þar sem hugmyndum og sýn íbúa var safnað saman í skýrslu sem gefin verður út í upphafi nýs árs. Þessi skýrsla verður leiðarljós sveitarstjórnar fram í maí, og síðan næstu sveitarstjórnar sem tekur við í kjölfarið. Aukinheldur verður afurð þingins hluti af nýju aðalskipulagi sveitarfélagsins, sem er stefnumörkun sveitarfélagsins til næstu 20 ára.
Kaupfélagið
Í upphafi kjörtímabilsins stóð sveitarfélagið frammi fyrir því að þorpið var kaupfélagslaust. Slík staða er bæði áhugaverð og krefjandi fyrir samfélag eins og Súðavík. Súðavík er jaðarsamfélag í landfræðilegum skilningi. Fámennt landsbyggðarsamfélag sem einangrast tíðum yfir vetrartímann, vegna snjóflóða. Í þessum aðstæðum er matvöruverslun grunnþjónusta. Hins vegar er það alls ekki skilgreint hlutverk sveitarstjórna að hlutast til um rekstur matvöruverslunar, jafnvel þótt algjör markaðsbrestur blasi við og allar leiðir til að laða að rekstraraðila hafi verið reyndar.
Sveitarstjórn Súðavíkurhrepps tók ákvörðun á vordögum 2015, eftir íbúafund, að stofna til reksturs matvöruverslunar í gegnum félag í fullri eigu Súðavíkurhrepps, Matvöruverslun Súðavíkurhrepps ehf. Ákvörðun sveitarstjórnar grundvallaðist á þremur þáttum, færa þessa þjónustu til íbúa sveitarfélagsins, reka hana ekki með tapi og vera áfram með Kaupfélagið í söluferli.
Strax var farið í breytingar á versluninni til að laga reksturinn að hlutverki og þörfum eigandans. Í upphafi sumarins 2015 opnaði síðan lítil bókasafnsmatvöruverslunarkaffihúsaupplýsingamiðstöð sem fékk nafnið Kaupfélagið.
Verkefnið gekk ekki átakalaust, sé syndlaust, en niðurstaðan óumdeild fyrir almenning. Kaupfélagið færði meiri lífsgæði, öryggi og þjónustu til íbúa sveitarfélagsins og rak sig réttu megin við núllið.
Matvöruverslun Súðavíkurhrepps ehf. var síðan seld á haustdögum til nýrra rekstraraðila. Sveitarfélagið er því ekki lengur eigandi Kaupfélagsins, engu að síður er tryggt að sama þjónusta, og enn betri, verður starfrækt í Álftaveri næstu árin. Mikil gleðitíðindi fyrir sveitarstjórn, íbúa og gesti Súðavíkurhrepps.
Markmiðum sveitarstjórnar var því að fullu náð með stofnun, rekstri og sölu Matvöruverslunar Súðavíkurhrepps ehf.
Samvinna vestfirskra sveitarfélaga.
Það ætti að vera forgangsmál hjá vestfirskum sveitarfélögum að finna samvinnu og samtakamátt í öllum verkefnum. Þannig eflist hin sameiginlega hagsmunabarátta og þjónusta við íbúa, lífsgæði aukast og Vestfirðir eygja þannig meiri möguleika á að ná vopnum sínum á ný.
Það er því veruleg ánægja sem fylgir því að klára stofnun Vestfjarðastofu og sannfæring, með vísan í ofansagt, að með henni eflist vestfirsk framtíð. Súðavíkurhreppur hefur gegnt lykilhlutverki í þessari vinnu og baráttu, með því að fara með formennsku í stjórn Fjórðungssambands Vestfjarða og síðan formennsku í stjórn Vestfjarðastofu. Vestfjarðastofa verður vettvangur fyrir vestfirskt sveitarstjórnarlíf, sem og vestfirskt atvinnu- og menningarlíf, til að sameina krafta sína og hugmyndir til eflingar lífs og framtíðar.
Það sem sameinar sveitarfélög á Vestfjörðum, öðru fremur, er að þau eru öll lítil. Það er ekki til stórt sveitarfélag í fjórðungnum. Slíkt er kostur – þannig eigum við að geta sýnt hvoru öðru skilning í stað yfirgangs. Allar ákvarðanir sem miða að því að færa vestfirsk sveitarfélög fjær hvort öðru í samvinnu og trausti eru rangar ákvarðanir og færa Vestfirðinga fjær því takmarki að ná upp krafti og seiglu fyrri tíma. Þetta er regla.
Mögulega sameinast einhver sveitarfélög í fjórðungnum í ókominni framtíð, rétt eins og annarsstaðar á landinu. Hitt er víst, slíkt mun aldrei gerast nema með þessum forleik; meiri samvinnu og trausti milli sveitarfélaga. Vestfjarðastofa er gott dæmi um slíkt.
…svo framveginn
Markmið og verkefni ársins 2018 eru margvísleg, upptalningin er ekki tæmandi.
Framkvæmdir
Stærsta framkvæmdaverkefni sveitarfélagsins á árinu 2017, var ljósleiðaravæðing Inndjúpsins. Haldið verður áfram með verkefnið á árinu 2018, og vonast er til að það geti klárast árið 2019 með heimtengingu allra bæja, fyrirtækja og þeirra frístundahúsa sem kjósa að vera með. Þetta verkefni sýnir glögglega hver forgangsröðun sveitarstjórnar er. Inndjúpið stendur höllum fæti og eðlilegt er að sveitarfélagið fjárfesti í innviðauppbyggingu til að gera svæðið samkeppnishæft og fýsilegan kost – atvinnu, og byggðarfært. Samvinna sveitarfélagsins við Orkubú Vestfjarða hefur verið til fyrirmyndar í þessu verkefni og sveitarfélagið bindur miklar vonir við framhaldið.
Þá er ráðgert að klára framkvæmdir á Hvítanesi, þar sem myndarleg aðstaða fyrir ferðamenn er að rísa við selalátrið yst á nesinu.
Viðhaldsmál
Helstu viðhaldverkefnin verða við Súðavíkurskóla og síðan verða íbúðarhúsin í Arnarflötinni tekin í gegn að utan og máluð. Sveitarfélagið eignaðist í desember 2017 Arnarflöt 5, rauða húsið, og er því eigandi að þremur húsum í götunni. Það hefur legið á málningarviðhaldi og verður það mikil prýði að hafa þennan Arnarflatar-regnboga, eitt af fallegum einkennum þorpsins, skínandi eftir sumarið.
Hafnarmál
Hafist verður handa við lengingu flotbryggju Súðavíkurhafnar á nýju ári. Bryggjan er alfarið í notkun Iceland Seaangling. Með flutningi, þess hluta, fyrirtækisins til Súðavíkur, sem áður hafði starfstöð á Tálknafirði, er nauðsynlegt að lengja bryggjuna um eitt bil. Ráðgert er að skipta um dekk á Miðgarði og Suðurgarði, auk þess sem Miðgarður verður ástandsskoðaður á árinu. Þá verður sett upp árekstrarvörn/steinhleðsla, hafnarmegin, meðfram akveginum að Suðurgarði. Í athugun er að setja ferskvatnsslöngu á flotbryggjuna á Suðurgarði.
Formleg vinna við hönnun hafnarmannvirkja, vegna kalkþörungavinnslu innan við Langeyri hefst á nýju ári. Framkvæmdin verður langstærsta framkvæmdaverkefni sveitarfélagins í lengri tíma og mun hafa geysileg áhrif á þróun sveitarfélagsins.
Landbúnaðarmál
Í fjárhagsáætlun fyrir árið 2018 er veitt meira fé í veiðar á mink og ref. Þá samþykkti sveitarstjórn að veita styrk til kaupa á dróna, sem nýta á við haustleitir. Spennandi verkefni sem vonandi á eftir að auðvelda smalamennsku, sem getur verið erfið og langdregin í víðfeðmu sveitarfélagi.
Umhverfis og menningarmál
Sett verða upp steinker í vor, á valda staði í Súðavík, með sumarblómum, sem verður hluti af umhverfis- og fegrunarátaki þorpsins. Ráðgert er að klára hönnun og hefja framkvæmdir við göngustígaátak í Súðavík. Eftir framkvæmdir verður samfelldur göngustígur í kringum tjörnina, að tjaldstæðinu í Sumarþorpinu.
Margræddu hvalsporða/hvalveiðisöguverkefni verður lokið með uppsetningu á hvalsporðum umhverfis tjörnina, verður verkefnið samstíga göngustígaframkvæmdum. Þá er hönnun á Torglundi, við hliðina á leikskólanum á samþykktri fjárhagsáætlun.
Í fjárhagsáætlun fyrir árið 2018 er 2 millj. styrkur til sögusýningar sem stefnt er á að setja upp í Súðavík fyrir næsta sumar. Verkefnið verður kynnt frekar í upphafi nýs árs á opnum fundi.
Skipulagsmál
Ráðgert er að klára heildarendurskoðun á aðalskipulagi sveitarfélagsins á árinu, eins og áður hefur verið minnst á. Með nýju aðalskipulagi verður sveitarfélagið komið með gífurlega vandað og efnismikið stefnumótunarplagg til næstu ára.
Lýðheilsumál.
Verkefnið Heilsueflandi samfélag verður áfram keyrt í sveitarfélaginu. Frítt verður fyrir íbúa sveitarfélagsins í líkamsrækt á Langeyri.
Frístundastyrkir verða greiddir vegna þátttöku barna og unglinga í íþrótta- og æskulýðsstarfi.
Fjárhagsleg afkoma 2018
Gert er ráð fyrir að afkoma samstæðunnar, A og B hluti reksturs Súðavíkurhrepps ,verði jákvæð um 39 milljónir. Þá hækkar handbært fé frá rekstri um 18 milljónir á árinu, gangi áætlun eftir.
Skuldahlutfall samstæðunnar verður 28% og hefur farið lækkandi.
Með kjafti og klóm
Lítil sveitarfélög róa lífróður fyrir tilverurétti sínum þessi misserin. Fjárhagsleg staða þeirra er æði misjöfn, og ljóst er að þau sveitarfélög sem ekki búa við öruggan rekstur eiga erfiða baráttu fyrir höndum, sé vilji til að vernda sjálfstæði sveitarfélagsins.
Fjöregg sveitarfélagsins er í höndum sveitarstjórnar. Séu ekki skýr skilaboð um annað er það meginhlutverk sveitarstjórnar að verja tilverurétt sveitarfélagsins, efla framtíð þess og fjórðungsins og verja velferð íbúa, með kjafti og klóm.
Niðurstaða fjárhagsáætlunar sveitarstjórnar Súðavíkurhrepps fyrir árið 2018, atvinnustefna sveitarfélagins, forgangsröðun skólamála, sem og öll önnur verk og vinna kjörtímabilsins, skal lesa með þeirri sannfæringu og einbeitta vilja; með kjafti og klóm!
Staða Súðavíkurhrepps hefur styrkst umtalsvert á kjörtímabilinu, hvort sem það er núverandi staða eða framtíðarmöguleikar. Hins vegar eru krefjandi verkefni framundan, og ekkert í hendi. Það tekur skamma stund að snúa jákvæðri þróun til fyrri vega.
Einn knattspyrnuþálfari orðaði þetta svona; „fyrst þarftu gott líkamlegt form til að eygja möguleika á tímabilinu. Það kostar vinnu. Svo þarftu stórt hjarta og beittan huga til sigra tímabilið. Það kostar vinnu“.
Tímabilið er framundan.
Lifi Súðavíkurhreppur, eflist Vestfirðir, Íslandi allt!
Skrifað í Súðavík, 2. janúar 2018
Pétur G. Markan
Sveitarstjóri Súðavíkurhrepps
