Atvinnumál eru mikilvæg þegar fólk tekur ákvörðun um hvar það vill búa og lifa lífinu. Það vill nýta menntun sína og reynslu og vinna skemmtileg og áhugaverð störf. Þess vegna er sérstaklega áríðandi að fjölbreytni í atvinnulífi sé sem allra mest á landsbyggðinni. Það á að styðja kröftuglega við nýsköpun, þróun og rannsóknir. Fjölmargt fleira hefur líka áhrif á val á búsetu, skólastarf þarf að vera til fyrirmyndar og margvísleg þjónusta þarf að vera í boði. Þarna liggja mörg tækifæri til að efla byggð um land allt.
Tenging ljósleiðara í dreifbýli og þéttbýli á landsvísu er eitt mikilvægasta tæki okkar til að tryggja fjölbreytni í atvinnulífinu. Hraða þarf þeirri uppbyggingu. Með góða nettengingu getur fólk skapað sín eigin tækifæri óháð búsetu, það verður auðveldara að starfa frá eigin heimili eða skrifstofu. Þannig er hægt að fjölga störfum án staðsetningar á landsbyggðinni, einnig að staðsetja ákveðna verkefnavinnu á smærri stöðum og efla nýsköpun og fræðastarf á landinu öllu. Stjórnvöld þurfa að vinna í takt við sóknaráætlanir landshluta og efla þær. Á landsvísu þarf að huga að styttingu vinnuviku, sveigjanlegum vinnutíma, sveigjanlegum starfslokum og að bæta sérstaklega kjör kvennastétta.
Ég ólst upp á Ströndum og veit því vel að það þarf ekki endilega mikinn fjölda af fólki til að halda uppi öflugu menningarstarfi og góðu og skemmtilegu mannlífi. Það þarf að virkja mannauðinn á hverju svæði til góðra verka, skapa tækifæri og aðstöðu fyrir fólk til að vinna saman að skemmtilegum verkefnum. Hrósa þarf fyrir það sem vel er gert og styðja við fjölbreytt framtak. Verkefni á sviði skapandi greina, menningar og lista, geta auðveldlega og hafa oft orðið miklu meira en tómstundagaman fólks. Þau eru jafnvel lykilþáttur í uppbyggingu fjölbreytts atvinnulífs á einstökum stöðum á landsbyggðinni með margvíslegum jákvæðum áhrifum á mannlíf og stemmningu, ímynd svæða og sjálfsmynd íbúa.
Það er mikilvægt að aðstoða ný fyrirtæki í upphafi, sérstaklega á svæðum sem eiga í vök að verjast. Róðurinn getur verið þungur í byrjun. Ferðaþjónustan skiptir feykimiklu máli og vinna þarf markvisst að því að finna leiðir til að dreifa straumum ferðafólks um Ísland betur, byggja upp segla og þjónustu á svæðum sem nú eru útundan. Það léttir á svæðum sem nú verða jafnvel fyrir of miklum ágangi og tryggir að ágóðinn af ferðaþjónustunni skili sér til allra landshluta. Þetta á reyndar ekki síður við málaflokka sem eru mikilvægir fyrir bæði íbúa og ferðafólk, umbætur í samgöngumálum og vegagerð, ekki síst viðhald og þjónustu á vegum.
Þegar rætt er um fjölbreytni atvinnulífs, þá má umræðan ekki einskorðast við nýjar greinar og ný verkefni. Það þarf líka að huga að atvinnugreinum sem fyrir eru og skipta miklu fyrir fólkið sem nú býr á landsbyggðinni, sjávarútveg, landbúnað, framleiðslu og þjónustu. Nú er mikilvægt að finna leiðir til að styðja við bændastéttina, sérstaklega þarf að skoða málefni sauðfjárbænda sem hafa orðið fyrir gríðarlegu tekjutapi á síðustu árum. Þetta skiptir meira máli fyrir byggðaþróun í Norðvesturkjördæmi en flestir átta sig á. Afleiddu störfin eru fjölmörg og byggð á einstökum svæðum er beinlínis í hættu. Bændur sem það vilja þurfa að geta haldið áfram búskap með reisn, en einnig þarf að aðstoða þá sem áhuga hafa á að skipta um starfsvettvang, en eiga áfram heimili í dreifbýlinu, við að gera það. Vöruþróun og aukið verðmæti afurða með fullvinnslu er ein leiðin.
Tími uppbyggingar á mengandi stóriðju á Íslandi er vonandi liðinn. Sjálfbærni og náttúruvernd þurfa að vera lykilhugtök framtíðarinnar. Það þarf að byggja atvinnulífið á Íslandi upp í sátt við umhverfið og án þess að gengið sé á hagsmuni komandi kynslóða. Við eigum að leggja áherslu á að nýta nýjustu tækni og skapa fjölbreytt tækifæri. Áhersla stjórnvalda á að vera á að virkja mannauðinn, sköpunarkraftinn og hugvitið um land allt!
Dagrún Ósk Jónsdóttir þjóðfræðingur,
í 4. sæti framboðslista VG í Norðvesturkjördæmi
